Natuur in Europapa: wat staat er op het spel bij de verkiezingen?

De afgelopen maanden lijkt er op het gebied van natuur en milieu een nieuwe politieke wind te waaien in Europa. Zo is de veelbesproken Natuurherstelwet in de ijskast gezet en zijn allerlei natuurmaatregelen voor de landbouw teruggedraaid of afgezwakt, na grootschalige boerenprotesten. Tegelijkertijd heeft een meerderheid van de Tweede Kamer deze week de steun uitgesproken voor het mestplan van demissionair landbouwminister Piet Adema.

Magere opkomst

De Europese Verkiezingen zijn van 6 tot 9 juni. De opkomst verschilt erg per lidstaat. Zo was de opkomst in België bij de vorige stembusgang in 2019 maar liefst 80%, terwijl de opkomst in Nederland niet hoger was dan 42%. Ter vergelijking, bij de Tweede Kamerverkiezingen eind 2023 ging bijna 78% van de kiesgerechtigden stemmen in ons land.

Verschillende deskundigen verwachten dat de opkomst bij deze verkiezingen wel eens flink hoger kan uitvallen. Dat zou vooral te maken hebben met de vele spanningen op het wereldtoneel op dit moment, zoals de oorlogen in Oekraïne en in de Gazastrook.

Natuurherstelwet

Was Europa met Frans Timmermans als commissaris jarenlang een pleitbezorger van meer natuur- en klimaatbeleid, het laatste jaar lijkt er een nieuwe politieke wind te waaien op ons continent. Los van de verschuivende peilingen - conservatief en rechts zitten in de lift, de sociaaldemocraten en de groenen lijken aan populariteit te verliezen – zijn de afgelopen maanden allerlei groene maatregelen ingetrokken of afgezwakt.

Zoals de inmiddels beruchte Natuurherstelwet van de Europese Commissie. De wet is onlangs in de ijskast gezet, omdat net voor de finale stemming bleek dat meer lidstaten tegen dan vóór de wet zouden gaan stemmen. Met de natuurherstelwet wil de Commissie de natuurgebieden in Europa herstellen. In de wet staat dat er in 2030 herstelmaatregelen moeten komen voor 30 procent van de natuurgebieden die in slechte staat zijn. En in 2050 zou er voor 90 procent een herstelplan moeten zijn.

Landbouw

Deze week stemde het Europees Parlement over de herziening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Verschillende milieuvoorwaarden om in aanmerking te komen voor subsidies zijn versoepeld, dit tot afgrijzen van GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout: "Deze symboolmaatregel negeert de werkelijke problemen en lost niets op. De natuur holt verder achteruit en de boer ploegt zich verder vast in een landbouwsysteem zonder toekomstperspectief."

Eickhout: "Er moet een eind komen aan dit 'zwabberbeleid'." Eerder dit jaar trok de Europese Commissie haar voorstel in om het gebruik van pesticiden in 2030 te hebben gehalveerd. Ook presenteerde de Commissie na de grootschalige boerenprotesten verschillende plannen om de landbouwsector tegemoet te komen, en de regeldruk te verminderen. Zo hoeven boeren minder maatregelen te nemen om bodemuitputting te voorkomen en zou het niet langer verplicht moeten zijn om land braak te laten liggen.

Mestcrisis

In ons land staat de mestcrisis deze week op de politieke agenda. Door het wegvallen van de Nederlandse uitzonderingspositie (derogatie) om meer mest op land te mogen uitrijden dan boeren in andere Europese landen hebben veel agrariërs nu een groot (financieel) probleem. Ze mogen nu veel minder mest op het land uitrijden dan voorheen. Mestkelders zitten overvol en de prijs om de overtollige mest af te laten voeren is hoog.

De Tweede Kamer is afgelopen donderdag akkoord gegaan met een plan van demissionair landbouwminister Piet Adema om het mestprobleem te beteugelen. Adema wil enkele miljarden uittrekken om boeren uit te kopen, om op die manier de veestapel te verkleinen. Verder wil hij een minimumaantal hectare grasland per dier instellen.