Gezond eten is duurder geworden

De ontwikkeling leidt tot zorgen bij het Voedingscentrum, onder meer bekend van de Schijf van Vijf. "Ongeveer de helft van de volwassen Nederlanders heeft overgewicht. Veel mensen zouden er baat bij hebben om gezonder te eten", zegt Liesbeth Velema van het Voedingscentrum in het NOS Radio 1 Journaal. "Als producten uit de Schijf van Vijf naar verhouding duurder worden, is dat lastiger."

Snoep en ijs goedkoper

Voor gezonde producten als groente, fruit en magere of halfvolle zuivel moest vorig jaar gemiddeld 21 procent meer betaald worden dan in 2010. Gerookt, gezouten of gedroogd vlees, sauzen en snacks werden gemiddeld 15 procent duurder. Opvallend is dat snoep en ijs zelfs goedkoper zijn geworden.

De prijs is naast smaak en gemak een belangrijke factor in de keuze welk product wordt gekocht. Mensen met een klein budget adviseert het Voedingscentrum te kijken naar ongesneden groenten, diepvriesgroenten en -fruit en producten onder in de schappen.

Suikertaks en lagere btw

Een lichtpunt is volgens het Voedingscentrum dat de prijs van ongezonde producten in de laatste twee jaar wel iets harder steeg dan die van gezonde producten, maar dat betekent niet dat er een omslag is. In 2012 en 2014 zag het CBS hetzelfde. Daarbij denkt het Voedingscentrum dat de flink gestegen suikerprijs mogelijk een rol speelt. Die suikerprijs zou ook weer kunnen dalen.

Om consumenten gezondere keuzes te laten maken, zijn volgens het Voedingscentrum daarom overheidsmaatregelen nodig. "Het zou mooi zijn als de gezonde keuze de makkelijke keuze wordt", zegt Velema. "Dat zou onder meer kunnen door een suikertaks te introduceren en de btw op groente en fruit te verlagen of naar nul te brengen."

Ook de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving adviseerde het kabinet vorige maand om een belasting op suiker in te voeren. In Noorwegen, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk nam de verkoop van suikerhoudende dranken af na invoering van zo'n suikertaks. In het Verenigd Koninkrijk stoppen fabrikanten nu ook minder suiker in frisdrank. Dat is aantrekkelijk omdat dranken met het meeste suiker daar het zwaarst belast worden.

Niet in Nederland

Maar een suikertaks is geen onderdeel van het in 2018 gesloten Nationaal Preventieakkoord. Dat akkoord werd gesloten met zo'n zeventig maatschappelijke organisaties en bedrijven en moet onder meer overgewicht tegengaan. In het akkoord is wel afgesproken dat fabrikanten geleidelijk minder suiker in hun producten gaan stoppen.

Het RIVM denkt dat de vrijwillig afgesproken maatregelen niet voldoende zijn om de ambities van het Preventieakkoord waar te maken. Op verzoek van het ministerie onderzocht het instituut welke aanvullende maatregelen zouden kunnen werken en publiceerde er tien. Ook in die publicatie komt een suikerbelasting en lagere btw op gezonde producten terug.

Het Voedingscentrum staat achter die tien maatregelen, zegt Velema. Het gaat daarbij volgens haar om meer dan alleen de prijs. "Je wil maatregelen waarmee het aandeel van gezond groter wordt en de reclame voor ongezond minder. Er is heel veel aanbod en je wordt constant verleid door reclame of aanbiedingen."