Nieuwe rapporten PWC: Wijdverspreide en stelselmatige misstanden bij de Belastingdienst

"In zekere zin is het een bevestiging van wat al eerder bekend was", vertelt politiek verslaggever Roel Bolsius in Nieuws & Co. "Er zijn grote problemen en misstanden bij de fraudeopsporing van de Belastingdienst." Uit eerdere rapporten bleek dat mensen op basis van hun nationaliteit op de zwarte lijst konden komen. "De rapporten van vandaag gaan verder en dieper."

Wijdverspreid

Volgens Bolsius laten deze rapporten zien dat misstanden wijdverspreid en stelselmatig zijn. "Deze rapporten laten nog meer zien hoe mensen met een migratieachtergrond echt anders en veel strenger werden behandeld bij de Belastingdienst."

Migratieachtergrond

In het onderzoek valt ook redelijk wat bewijs te vinden voor die behandeling. "Op basis van een tweede nationaliteit popte ze op als extra risico’s." Dat was echter niet het enige. "Er werd ook gekeken minder harde kenmerken zoals het hebben van een niet-Nederlands klikkende naam of achternaam", legt Bolsius uit. "Ook op basis van donaties en giften die mensen deden. Zo hadden analisten een computersysteem die moest helpen bij het opsporen van fraude. Een vlaggetje ging op als de woorden moskee of giften aan moskeeën vielen. Boven een bepaald bedrag werd dat gelijk gezien als risico."

In handleidingen voor medewerkers werden er zelfs notities gemaakt. "Daar stond in de voetnoot: mits niet-autochtoon." Volgens Bolsius laat dit heel goed zien dat er niet werd gekeken naar de kenmerken die horen bij frauderisico. "Er werd gekeken naar karakteristieken van belastingplichten zelf. De systemen werkten echt in het nadeel van mensen met een migratieachtergrond."

Gevolgen

De gevolgen van het staan op een zwarte lijst waren enorm groot. "Er waren sowieso extra controles. De meeste ondernemers hoeven maar één keer per jaar of zelfs nooit hun boeken open te doen. Als je op de zwarte lijst stond, moest je dat elk jaar of zelfs elk kwartaal doen", vertelt Bolsius. "Dat is een enorme administratieve last."

Dat was niet de enige consequentie. "Andere mensen die ondernemer wilde worden, kregen geen omzetbelastingnummer van de Belastingdienst, dus die konden niet gaan ondernemen." Het had ook impact op iemands studie. "Sommigen konden geen studielening krijgen." Mensen met schulden kwamen ook veel moelijker terecht bij hulp. "Het is maar een greep van de problemen."

Discriminatie

Staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst Van Rij noemt deze aanpak onacceptabel en moreel verwerpelijk. Ook Tweede Kamerlid van Denk Farid Azarkan vindt dat er een groot onrecht heeft plaatsgevonden. "Als je kijkt naar hoeveel dossiers onderzocht zijn en hoe goed het in de documenten staat. Dan is er systematisch en wijdverspreid onderscheid gemaakt en gediscrimineerd. Daarmee is Artikel 1 van onze Grondwet overtreden. Dat is buitengewoon ernstig."