Wat kan Nederland van de Italiaanse maffiawetgeving leren?

“Je hebt daar speciale afdelingen van het OM die alleen maar bezig zijn met maffiazaken”, vertelt journalist Sanne de Boer in NOS Met het Oog op Morgen. Zij schreef het boek ‘Mafiopoli’ en weet van alles van de Italiaanse maffia-aanpak.

Maffia wetgeving

“De wet is inderdaad anders dan de Nederlandse wetgeving over criminele organisaties. Daar hangt ook een heel pakket aan bevoegdheden en andere zaken om heen die met die misdaadbestrijding te maken hebben. Die maken een specialisme van het aanpakken van de maffia, maar het is ook een heel efficiënt apparaat.”

“Als iemand verdacht is van de Maffia, kunnen ze meteen beginnen met afluisteren. Ze kunnen vrij snel beslag leggen op bezit”, vertelt De Boer. “In Nederland gaat het vaak over: je hebt een misdrijf, je hebt misschien een vermoeden dat er een criminele organisatie bij betrokken is en die ga je aanpakken. Op het moment heb je het Marengo-proces met zeventien verdachten. Dat is voor Nederland al een mega-proces. In Italië gaat het over een mega-proces bij honderd of honderden verdachten. Om de haverklap zijn er arrestatiegolven van tientallen of soms wel honderden tegelijk. Dat komt ook door die wet.”

Netwerk

“Met de wet pak je het netwerk aan. Je hebt het meteen over bepaalde criminelen en hun handlangers. Die proberen ze allemaal in kaart te brengen. Dat doen ze om het simpele feit dat het voor die wetgeving al genoeg is wanneer je bewijst dat iemand bij dat netwerk hoort om hem voor heel lang in de gevangenis te krijgen”, legt De boer uit. “Dus: Ik heb een functie bij dat netwerk, het OM bewijst dat en ik ga dan heel lang de bak in.” Je hoeft hiervoor niet een zwaar misdrijf te hebben gepleegd. “Als je hoog in die organisatie staat, kun je al worden veroordeeld voor die rol in de organisatie. Want ze hebben aangetoond dat die maffiaorganisatie zo’n schadelijke en complex orgaan die allerlei in de samenleving ondermijnt. Dat is schadelijk genoeg. Het gaat ook veel sneller. Op die manier brengen ze die hele maffia in kaart.”

Resultaten

“Dat heeft opgeleverd dat ze heel goed in kaart hebben gebracht waar de clans actief zijn, wie er met ze samen werken en waar ze zitten. Dat is niet alleen zuid-Italië, maar ook noord-Italië. Het kan ook bijvoorbeeld in Duitsland, Zwitserland, Australië of Canada zijn. We hebben het over internationale organisaties.”

Leren

“Ik vind het goed dat Nederland kijkt naar Italië. Ze zullen ongetwijfeld kijken naar welke lessen ze kunnen trekken uit de Italiaanse praktijk die voor Nederland toepasbaar is. Ik weet alleen niet op die maffia wetgeving één op één bij ons van toepassing is. Het is wel een wet die je aan het denken zet. De Italiaanse definitie van de maffia is een boeiende. Mensen die bij de Maffia horen of daarmee samen werken, maken gebruik van de intimiderende kracht van de maffia, zwijgplicht en de onderwerping die daar vanuit effect zijn om strafbare feiten te plegen, om controle uit te oefenen op economische activiteiten, openbare aanbestedingen en publieke diensten en op illegale manier winsten of andere voordelen te bemachtigen.”

“Het is misschien een beetje stoffige taal, maar ook heel belangrijk is hierbij dat de maffia bij verkiezingen het vrije kiesrecht beperkt om stemmen voor zichzelf of anderen te bemachtigen. Het essentiële deel van de maffia dat zij de democratie ondermijnen. Het is een heel plaatje van activiteiten. Dat moet je je voorstellen bij de Maffia. In Nederland gaat het heel vaak om drugscriminelen.”

Europa

Volgens De Boer zou het ook goed zijn als er een Europese aanpak komt voor deze criminelen. “Europa wordt daar ook steeds meer van doordrongen. In het Europese Parlement wordt er vaak over gesproken: we moeten iets doen. We moeten de wetgeving meer op elkaar afstemmen. Op dit moment wordt er gebruik gemaakt van een ‘joint investigation team’ van Europol om internationaal samen te werken, maar het is beter om de wetgeving op elkaar af te stemmen, van elkaar te leren. Om op elkaars blinde vlekken te wijzen.”