Strijden tegen online shaming en expose accounts

En dat is nodig, zegt Hanae Haddouche, jongerenwerker in Utrecht in Met het Oog op Morgen: "We hebben een online wereld waarin we leven en die online wereld gaat heel snel. En heel anoniem. Jongeren hebben een platform gevonden waar ze elkaar gewoon flink onderuit kunnen halen. Ik hoop dat deze mensen invloed hebben. Het kan een begin zijn, maar is nog niet alles."

Expose accounts

Heel wat van die filmpjes en foto's worden op social media verspreid binnen 'expose accounts', zegt Haddouche. Accounts die er dus specifiek zijn om bepaalde beelden te delen en te verspreiden: "Op Snapchat bijvoorbeeld worden die expose accounts gemaakt en die heten dan bijvoorbeeld voor regio Utrecht 'expose 030'. Allerlei filmpjes en foto's worden anoniem naar dat account gestuurd en daarop kan je dus meiden zien op pikante foto's of filmpjes of terwijl ze een bepaald dansje doen of aan het roken zijn. Dat gaat dan viraal."

Het gaat niet altijd om seksuele content, soms zijn meisjes dus ook gewoon aan het dansen of hebben ze make-up op: "Het begint steeds vroeger. Nu hebben we al te maken met kinderen vanaf 10 jaar ongeveer. Die krijgen ineens een smartphone en gaan dan stickers van elkaar maken en rondsturen. Het staat vast online en zo kunnen ze elkaar belachelijk maken", zegt Haddouche.

Marokkaanse Nederlanders

Opvallend is dat deze accounts vooral een probleem zijn bij Marokkaans-Nederlandse jongeren: "Dat komt vooral door schaamte en taboe. Je hebt te maken met schaamte van de jongeren om een pikante foto of om bijvoorbeeld een foto met sigaret. Dat zijn dingen die zeg maar niet kunnen en die zijn dan plots vastgelegd. Daar komt soms zelfs chantage van. Die chantage was vooral vroeger een probleem. Want dit is niet van vandaag of gisteren, we zijn hier al zes jaar mee bezig. Ik zag dat jongens dit vooral doen naar meiden toe, maar het zijn ook meiden onderling die elkaar belachelijk maken. Dat gaat op heel snelle manieren in grote groepen. Binnen een minuut zijn die foto's en video's verspreid."

Ouders en onderwijs

Wat moet er dan gebeuren om dit probleem echt aan te pakken? Volgens Haddouche ligt een deel van de oplossing bij de ouders: "Als we zoiets ontdekken is het belangrijk om direct contact op te nemen en de ouders erbij te betrekken. Dat kunnen de ouders zijn van de daders, maar vooral ook de ouders van de slachtoffers. Want dit heeft te maken met weerbaarheid en bewustwording. Heel veel mensen zijn namelijk onbewust bezig met dit soort acties. Zowel daders als slachtoffers. Want het zijn zelfs vaak filmpjes die mensen zélf gemaakt hebben."

De rol van ouders en onderwijs is volgens Haddouche echt nog te klein: "Ik denk dat ouders echt geen flauw benul hebben wat er online gebeurt. Maar ook docenten niet. Mijn verzoek is ook naar minister Slob om dit onderdeel te maken van het onderwijs, van maatschappijleer. Want dit is onze samenleving, dit is onze toekomst. Het heeft gewoon ondersteuning en begeleiding nodig. We moeten dit echt vanaf groep zes onderdeel maken van het onderwijs. Uitleggen bijvoorbeeld wat je moet doen met een foto die je ontvangt."

Wie is verantwoordelijk?

Volgens Haddouche spelen verschillende actoren een rol: "Tuurlijk zijn de platforms zelf daar ook deels verantwoordelijk voor. Facebook is daar wat verder in dan de rest bijvoorbeeld. Daar kan je al niet anoniem een account maken. Hoe die verantwoordelijkheid juridisch zit, weet ik niet. Maar ook jongeren zelf moeten dit melden. Ik kan niet 24/7 op mijn telefoon zitten, maar merk wel dat steeds meer jongeren mij accounts doorsturen. Ze vinden ook dat dit niet kan en dat die beelden eraf moeten, ze kunnen echt iemand kapotmaken. We werken ook samen met de politie, maar dit is allemaal zo anoniem. We weten dus niet wie we moeten aanspreken, maar we blijven rapporteren."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.