Kinderen op sociale media: Strengere regels of beter handhaven?

In Nederland is het volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) toegestaan voor kinderen vanaf 13 jaar om met toestemming van hun ouders een account aan te maken op platforms zoals Snapchat en YouTube. Vanaf 16 jaar hebben ze geen ouderlijke toestemming meer nodig. De AVG is er vooral om te voorkomen dat bedrijven persoonlijke gegevens van kinderen opslaan. Justine Pardoen, van Bureau Jeugd en Media, licht toe: “De regels zijn bedoeld om kinderen te beschermen tegen dataverzameling, maar of ze werken in de praktijk, is een ander verhaal.”

Hoe werkt het in de praktijk?

Ondanks de wettelijke regels is het gebruik van sociale media door jonge kinderen schering en inslag. "Je ziet het zelf: vrijwel ieder kind zit wel op een of meerdere social media-platforms", zegt Pardoen. De regels worden niet actief gehandhaafd en veel kinderen geven simpelweg een verkeerde geboortedatum op om een account aan te maken. "Zonder controle is zo’n regel eigenlijk niets waard, omdat het niet nageleefd kan worden."

Er wordt weinig vanuit de overheid ondernomen om de leeftijdsgrenzen te handhaven. Volgens Pardoen is dat begrijpelijk: "Het is ontzettend moeilijk om dat te controleren. Dit moet je Europees aanpakken en de platforms zelf verplichten om strenger te controleren." Platforms houden zich netjes aan de AVG-regels, maar controleren zelden of de opgegeven leeftijd klopt. "Ouders zijn vaak niet alert genoeg en zien sociale media nog als een onschuldige verzameling van plaatjes en video's", aldus Pardoen.

Is het wenselijk dat jonge kinderen sociale media gebruiken?

Veel ouders maken zich zorgen over de invloed van sociale media op jonge kinderen. Pardoen erkent dat er negatieve kanten zijn: "Kinderen worden geconfronteerd met zaken als cyberpesten, ideaalbeelden op Instagram, en zelfs ongepaste content op platformen zoals Telegram." Tegelijkertijd wijst ze op de positieve kanten: "Kinderen leren ook veel via sociale media, zoals vaardigheden die ze anders misschien niet zouden ontdekken. Een kind heeft recht op toegang tot informatie."

Zijn er oplossingen voor betere leeftijdscontrole?

Volgens Pardoen zijn er technische oplossingen beschikbaar om de leeftijdscontrole te verbeteren. "Er bestaat bijvoorbeeld het systeem Yivi, ontwikkeld door Bart Jacobs van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hiermee geef je bij het aanmaken van een account alleen je leeftijd door, zonder verdere persoonsgegevens. Zo’n systeem zou verplicht gesteld kunnen worden voor techbedrijven."

Ouders spelen een belangrijke rol in het begeleiden van hun kinderen bij het gebruik van sociale media. Pardoen raadt aan om kinderen stapsgewijs toegang te geven tot smartphones en sociale media. "Geef een kind pas aan het einde van de basisschool een smartphone, maar beperk de functies in het begin. Bouw dit langzaam op, zodat ze leren omgaan met de digitale wereld."

Is een verbod, zoals Noorwegen nu voorstelt, een goed idee?

Pardoen staat sceptisch tegenover het Noorse plan om de minimumleeftijd naar 15 jaar te verhogen. "Het klinkt goed, maar het is in de praktijk onhaalbaar. Techbedrijven hoeven alleen maar een regel op te stellen en zijn verder klaar. Handhaving is ontzettend moeilijk, en zo’n verbod wordt daardoor een lege maatregel."