Eén op de drie daklozen is een vrouw: 'Schaamte is groot en het vertrouwen klein'

"Het is niet zo dat er ineens zoveel vrouwen dakloos zijn", zegt De Vries. Onder dakloos zijn valt het gebrek aan een thuis hebben. Zonder een thuis heb je geen bescherming en kun je niet op een plek een leven opbouwen, legt De Vries uit.

Geen thuis

Vrouwen komen nu pas in deze cijfers voor, omdat er voor het eerst binnen een bredere definitie geteld is. "Voorheen telden we alleen mensen die op straat en in de opvang te vinden waren, terwijl vrouwen vaak een slimmere plek vinden om te overleven, zoals een caravan of door van bank naar bank te hoppen bij vrienden of familie."

Onzichtbaar

"De schaamte is heel groot", zegt programmamaker Nicolaas Veul. "Daarom is de groep niet erg zichtbaar." Veul zag dakloze vrouwen in de praktijk tijdens zijn tijd als maatschappelijk werker in Den Haag. "Ook speelt vertrouwen een grote rol. Er is vaak weinig vertrouwen in de overheid en instanties, of zij hen willen helpen."

Aniek is een van de vrouwen die het meemaakte. Zij woonde jarenlang noodgedwongen in een caravan en hopte van camping naar camping. "Zonder een huis lijk je niet te bestaan voor gemeentes. Je kan geen brieven ontvangen", zegt Aniek. "Ik had wel nog een postadres. Maar je krijgt geen briefadres van gemeentes, waardoor je je ook nergens meer voor in kan schrijven."

Voor Aniek leek het erop neer te komen dat zij niet geholpen werd zolang zij geen overlast veroorzaakte. "Ik kreeg geen hulp van instanties. Ze gooien je constant over de schutting." Aniek woont sinds anderhalf jaar in een flat, waar ze zich pas sinds kort thuis begint te voelen. "Ik zat vier jaar lang in overlevingsstand. Alle stress zit nog in mijn lijf."

Vakantieparken

Het verhaal van Aniek is illustratief voor vele dakloze vrouwen, zegt De Vries. "Je kan niets opbouwen en lijkt zelfs niet meer te bestaan. Je kan zo niet vooruitdenken, maar denkt steeds: 'wat als, wat als'."

Het lijkt grotestedenproblematiek, stelt De Vries. Maar in kleine steden komt dakloosheid onder vrouwen wel degelijk voor, al zijn zij dan vaak op vakantieparken te vinden. Deze parken hebben een lage recreatiewaarde, waardoor er weinig toeristen te vinden zijn. Veel gemeenten gedogen dit, omdat zij ook met hun handen in het haar zitten, volgens De Vries. "Deze groep is té zelfredzaam om in opvang terecht te komen, maar het is ontzettend lastig uit deze situatie te komen."

Kind zonder thuis

Eén op de vijf daklozen blijkt kind te zijn. Een kind wordt gezien als iemand onder de 18 jaar, het onderzoek deelt hen niet verder op in leeftijdscategorieën. Een deel daarvan is dakloos mét zijn of haar ouders, maar daarnaast zijn er nog 1500 kinderen geteld die indirect betrokken zijn bij dakloosheid. Hierbij is één van de ouders dakloos en kan daardoor geen stabiliteit bieden voor hun kind.

Oplossingsgericht in beleid

Volgens De Vries kan er een boel gedaan worden om dakloosheid te minderen. "Er zou heel veel kunnen binnen de bestaande woningvoorraad. De boete op samenwonen voor mensen met een bijstand kan worden afgeschaft, leegstand zou je veel harder kunnen aanpakken, je kunt woningen delen meer faciliteren. En je kunt ervoor zorgen dat ouderen veel makkelijker kunnen doorstromen naar fatsoenlijke huisvesting voor hen. Zo worden grote huizen achtergelaten voor gezinnen", vertelt De Vries. "De wooncrisis is een rechtstreeks effect van politieke beleidskeuzes."

Bij de telling in Oss en Den Bosch schrok men over het aantal mensen onder de 27 die dakloos waren. "Daardoor zijn zij veel meer gaan inzetten op jongerenwoningen." Ook schrok men ervan dat er zoveel gezinnen met kinderen dakloos zijn. Dit zorgde ervoor dat de urgentieregeling voor gezinnen verruimd is, waardoor gezinnen niet meer dakloos zouden mogen raken.

Snelle resultaten

In dit onderzoek zijn er 6000 daklozen geteld. Nu zo'n telling binnen verschillende gemeentes succesvol verlopen is, willen er steeds meer meedoen. "Zo hopen we gaandeweg het hele land te kunnen veroveren met deze telling."

De Vries noemt dakloosheid een problematiek waar je jezelf in vastdraait. "Van alle stress word je uiteindelijk zo ziek, waardoor je wél hulpbehoevend genoeg wordt om geholpen te worden door gemeentes. Dat is het wrange aan het hele systeem rondom dakloosheid in Nederland."

"Des te langer iemand geen thuis heeft, des te meer kans een huisaanvraag ook een zorgaanvraag wordt", vertelt De Vries. "Iedereen heeft een huis nodig."