Waar komt '-baar' vandaan in woorden zoals dansbaar, drinkbaar en voelbaar?

We kennen '-baar' tegenwoordig met name uit bijvoeglijke naamwoorden zoals drinkbaar, eetbaar en breekbaar. Het woord zit vaak achter een werkwoordsvorm en een enkele keer achter een zelfstandig naamwoord, zoals bij zichtbaar. "Het heeft allemaal iets met kunnen te maken, oftewel met 'geschikt zijn tot'."

"Als water drinkbaar is, dan kun je het drinken. Als iets eetbaar is, kun je het eten. Als iets breekbaar is dan breekt het makkelijk en ga zo maar door", zegt Kiezebrink. "Vaak staat er ook 'on-' voor, zoals bij onmisbaar. Dan kun je het juist niet missen."

Vruchtbaar

Bij het woord 'vruchtbaar' ligt deze theorie net wat anders. Daarbij is het afgeleid van het woord 'baren'. Niet baren als in een kind baren, maar als in de oude betekenis van 'dragen'.

Zo was een vruchtbare boom een boom die vruchten droeg. En een vruchtbare vrouw een vrouw die zwanger was van een kind, oftewel een kind droeg. Het oude baren is vervolgens verschoven naar 'geschikt zijn tot'.

Strijdbaar

Dit verschil is af te leiden van het woord strijdbaar. "Mensen hadden een begrip nodig om te omschrijven dat iets 'in staat was tot'", zegt Kiezebrink. Als je strijdbaar bent, dan ben je eigenlijk vol van strijd. "Dan draag je de strijd als het ware in je en ben je vervolgens klaar om te strijden. En zo is strijdbaar een afhankelijk werkwoord van het woord 'strijden' geworden." Men zocht een uitdrukking om geschiktheid te verwoorden en dat is -baar geworden, verklaart Kiezebrink.