Zijn er echt zo veel crises?

“Je kunt niet heel precies vastzetten wanneer iets een crisis is”, vertelt hoogleraar crisismanagement Arjen Boin in het NOS Radio 1 Journaal. “Dat bepalen mensen namelijk zelf als ze een crisis ervaren. Je kunt wel stellen dat heel veel mensen de problemen van nu als een crisis ervaren.”

Ontwikkeling

“Je gaat niet van de een op de andere dag dingen een crisis noemen. De media worden daar al heel lang van beschuldigd, maar de problemen waar we nu mee te kampen hebben, zijn er al heel lang. We noemen dat ‘creeping crisis’. Dat zijn problemen die zich heel langzaam ontwikkelen en dan op een bepaald moment een crisiswaarde bereiken, een soort van culminatiepunt.”

“Wat nu het fenomeen is, is dat een aantal van die problemen ongeveer tegelijkertijd zo’n punt bereiken.”

Effect

“Wat het doet met mensen, is dat mensen het vertrouwen in de overheid verliezen en niet meer geloven dat de overheid de problemen kan oplossen”, vertelt Boin. “Dat begon al bij covid, toen hebben we dat heel duidelijk gezien. Nu zie je dat ook opkomen in andere crises, dat is natuurlijk wel een hele nare ontwikkeling.”

Pappen en nathouden

Er valt, volgens Boin, wel wat tegen dat gevoel te doen. “Maar niet op de manier waarop we dat dus gedaan hebben. We hebben een aanpak gehad van dat we die problemen met pappen en nathouden een beetje probeerden aan te pakken, maar niet op een manier dat mensen hoefden te veranderen.”

“Nu zijn we op een punt gekomen dat we moeten doorpakken, we moeten veranderen. Ondertussen zijn die problemen op elkaar gaan in werken. Als je één probleem heel hard aanpakt, zijn er weer andere onderdelen. Denk aan stikstof: we gaan eerst de boeren doen, dat onderdeel gaan we van de checklist halen. Ja, zo werkt dat dus niet meer. Het heeft allerlei invloeden op de andere problemen.”

Wanneer er bij het stikstofdebat naar één onderdeel wordt gekeken, wordt er ook gewezen naar anderen, zoals Schiphol, energie, auto's et cetera. “Dat kan niet meer. Dat hebben we jaren zo gedaan, hé. We sturen er een monteur op af, die draait aan een paar schroeven en dan lijkt alles weer te werken. Dat gaat dus niet meer. Je moet een andere aanpak kiezen en dat is moeilijk.”

Samenhang

“Begin die problemen in samenhang te bekijken. Ga niet bij het ene onderdeeltje het probleem oplossen. Je denkt dat je het oplost, maar je creëert ergens anders weer een probleem. Dat is gewoon een waterbedeffect. Ga het in samenhang bekijken”, zegt Boin. “Die problemen laten zien dat de manier waarop wij onze samenleving hebben georganiseerd tegen een grens aangelopen is. Het gaat gewoon niet meer. Je kunt niet meer naar één bepaalde groep gaan, we moeten toch echt op een andere manier dingen gaan doen. Daar moet de politiek zich mee bezig houden. Dat is iets wat we niet horen daar.”