'Je kunt ook te snel gaan naar: mooi dat de slavernij is afgeschaft'

Op 1 juli is het Keti Koti en begint het speciale herdenkingsjaar van het slavernijverleden. Een dag daarvoor, op 30 juni, organiseert de Raad van Kerken een speciale herdenkingsdienst in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, waarin ook de rol van de kerk tijdens de slavernij wordt besproken.

Schuldig verleden

"Het is een dag waarop we stilstaan bij een schuldig verleden." Dat stelt René de Reuver, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland. "Een dag waarop we dat opnieuw expliciet willen uitspreken. Want je kunt ook te snel zeggen 'mooi dat de slavernij is afgeschaft', zonder je bewust te zijn aan welk schuldig verleden je zelf, in de lijn van het voorgeslacht, deel hebt gehad."

Toch stellen verschillende geloofsdeskundigen dat er nog veel te winnen valt als het gaat om verbinding tussen groepen binnen de kerken.

Witte kerken

"Je hebt veel witte kerken. De gemiddelde Protestantse kerk, in een gemiddeld dorp, is een witte kerk", zegt Stoutjesdijk. "En je hebt een aantal migrantenkerken of kerken met een bijzonder verleden, zoals de Evangelische Broedergemeente, waar bijvoorbeeld veel Surinamers actief zijn. Maar er vindt weinig contact of verbinding plaats tussen die verschillende groepen mensen." De onderzoeker denkt dat dit te maken heeft met het slavernijverleden.

Racisme

"Ook het onderliggende thema racisme speelt bij dit gebrek aan verbinding een rol", zegt Jeroen Sytsma, predikant bij de Koningskerk in Zwolle. "Dat is een thema dat ik in mijn preken vaak laat terugkomen. De processen die speelden bij het slavernijverleden zijn één op één overzetbaar naar hoe er tegenwoordig economisch misbruik wordt gemaakt van mensen. Daarmee is het verleden ook een spiegel van hoe dingen vandaag de dag gaan. En ook daarbij zie je dat bewustwording heel traag op gang komt."

Ook in de Koningskerk in Zwolle zie je weinig mensen van een andere kleur dan wit, erkent Sytsma. "Het zijn gescheiden werelden en je komt elkaar niet zo vaak tegen. Wat we wel doen: we hebben een zusterkerk in Kenia, die band koesteren we en proberen we gelijkwaardig te houden. Over twee weken gaat een Keniaanse predikant voor in de Koningskerk. Op dat moment heb je heel zichtbaar 'we zijn gewoon broers en zussen van elkaar.' En dat is heel kostbaar."