Planbureau: zonder biomassa veel meer windmolens en zonnepanelen

Tegelijk is verlies van biodiversiteit een reëel risico, stelt het Planbureau, en moet het effect op de luchtkwaliteit worden meegenomen. De studie 'Beschikbaarheid en toepassingsmogelijkheden van duurzame biomassa' is gedaan door het Planbureau omdat het kabinet breed gedragen duurzaamheidscriteria wil opstellen, waar biomassa aan moet voldoen. Bart Strengers werkte mee aan het onderzoek en vertelde er meer over in Met het Oog op Morgen.

Liever luisteren?

Meningen liggen ver uit elkaar

Er is in de maatschappij en in de wetenschap veel discussie over biomassa. De onderzoekers wijzen erop dat er in veel sectoren biomassa wordt gebruikt, zoals in het vervoer, de chemie, de voedingsindustrie en veevoer. Toch is de discussie het meest fel, als het gaat om de inzet van biomassa voor de opwekking van elektriciteit of warmte.

Voor het onderzoek heeft het Planbureau met 150 mensen contact gehad, uit onder meer de wetenschap, ngo's en het bedrijfsleven. Daarnaast zijn ruim 400 rapporten over biomassa bestudeerd. Het doel was om alle meningen en argumenten te kunnen toetsen aan de beschikbare kennis van dit moment. Die meningen liggen ver uit elkaar, vertelt Bart Strengers van het Planbureau.

"Aan de ene kant ziet men risico's van biomassa, voor ecosystemen en biodiversiteit en noem maar op. Aan de andere kant ziet men het als een kans. Wat kun je ermee? Welke gebieden zijn geschikt? Welke niet?" Strengers vertelt dat milieuorganisaties er vooral op wezen dat er hele bomen in verbrandingsovens van centrales verdwijnen. Hij erkent dat dit een risico is.

"Maar of dit structureel plaatsvindt, vind ik moeilijk om te beoordelen. Voor zover ik kon zien, is dat niet zo." Wel pleit Strengers voor aanvullend onderzoek hiernaar.

Verschillende argumenten

Tegenstanders wijzen er ook op dat er miljarden euro's subsidie naar biomassa gaan. Ook zijn ze bang dat het juist alleen maar leidt tot meer CO2-uitstoot in plaats van minder en hebben mensen zorgen over hun gezondheid in de nabijheid van biomassacentrales. Daarvan komen er steeds meer in Nederland.

Voorstanders stellen dat er doorgaans resthout wordt gebruikt, omdat planken meer geld opleveren dan biomassa. Of dat het hout uit snel groeiende productiebossen komt die toch al worden uitgedund. Ook wordt het stoken ervan gezien als goeie 'back up' voor zonne- en windenergie, voor momenten dat die niet beschikbaar zijn.

Strengers denkt niet dat dit rapport alle tegenstellingen zal overbruggen. "Volledige consensus is heel erg moeilijk. Want er zijn groepen die tegen iedere vorm van biomassa zijn." Het wordt dus nog een hele opgave voor de politiek om criteria op te stellen.

Maar die criteria moeten er hoe dan ook komen, zegt Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat. "Zomaar zonder richtlijn aan de gang gaan gaat fout. Dat kan iedereen zien." Een toekomst zonder biomassa ziet hij niet voor zich. "We hebben biomassa een zekere rol toebedeeld in het klimaatakkoord en we weten dat het in de toekomst ook nog nodig zal zijn, maar het moet wel op een verantwoorde manier."

'Politiek rapport'

Meteen na de verschijning van het rapport kwamen er al reacties. Zo noemt de Landelijke Federatie tegen Biomassacentrales het een "politiek rapport". Het Planbureau lijkt zich vooral "te baseren op publicaties afkomstig van wetenschappers of bedrijven die commercieel of wetenschappelijk afhankelijk zijn van biomassa voor energie".

Dat biomassa nodig zou zijn om de klimaatdoelstellingen te halen, is volgens de federatie gebaseerd op een fabel, namelijk dat biomassa klimaatneutraal zou zijn. "Ofwel de uitstoot die vrijkomt bij de verbranding wordt weer opgenomen door nieuwe bomen. Dus daarom rekenen we deze uitstoot niet mee. Op papier staat dit leuk. Maar de praktijk is anders."

Koolstofschuld

Het duurt volgens de federatie veel te lang voordat bomen alle CO2-uitstoot weer hebben gecompenseerd. In het rapport komt hier ook geen eenduidig antwoord op. Het stelt wel vast dat het afhankelijk is van de manier waarop je naar die zogenoemde koolstofschuld kijkt. Zo is dit proces bij een enkele boom weer anders, dan wanneer naar de totaliteit van een heel bos wordt gekeken.

Natuur en Milieu vindt dat het rapport een aantal goede inzichten geeft, maar vindt het te vrijblijvend. Ook stoort de organisatie zich aan de conclusie dat er in theorie voldoende biomassa is om aan de vraag in Nederland te kunnen voldoen. "In een wereld waarin alle landen bezig zijn met verduurzaming is het onrealistisch, onverstandig en oneerlijk om veel meer te claimen dan ons aandeel in de bevolking of de wereldeconomie."