Floris eruit, Marga Klompé erin: de nieuwe Canon van Nederland

De lijst bestaat nog steeds uit vijftig figuren en verschijnselen, maar tien daarvan zijn vervangen. Zo zijn bijvoorbeeld Floris V, Willem Drees en de grachtengordel geschrapt en Marga Klompé, gastarbeiders, Anton de Kom en het Oranje-gevoel toegevoegd. "We hebben actief gekeken naar meerstemmigheid om onderwerpen van verschillende kanten te belichten", zei Karwan Fatah-Black, lid van de commissie en historicus aan de Universiteit Leiden, gespecialiseerd in koloniale geschiedenis in NOS Met het Oog op Morgen.

Onderwijstool

In 2006 werd de eerste canon samengesteld in opdracht van de overheid. Het moest een overzicht bieden van "wat iedereen in elk geval zou moeten weten van de geschiedenis en cultuur van Nederland". Vandaag overhandigde de samenstellende commissie de 'herijkte' versie aan minister van Onderwijs Van Engelshoven.

Volgens commissievoorzitter James Kennedy dient de canon vooral om het bewustzijn over de gedeelde Nederlandse geschiedenis te vergroten. "Het is een onderwijstool, die leraren kan helpen tot de verbeelding van leerlingen te spreken. We claimen hiermee niet de hele geschiedenis samen te vatten of een Nederlandse identiteit vast te leggen."

Totaalplaatje van de verhalen en perspectieven

Kennedy kreeg als hoogleraar moderne Nederlandse geschiedenis de opdracht meer evenwicht aan te brengen. "We hebben gekeken naar het totaalplaatje van de verhalen en perspectieven. Zo zagen we een lacune in de geschiedenis van het Caribisch gebied en het kolonialisme. De Surinaamse verzetsstrijder Anton de Kom vertegenwoordigt die geschiedenis én een bepaalde stem daarin. Maar de passage over Michiel de Ruyter is bijvoorbeeld ook iets aangepast."

Ook ging Kennedy gericht aan de slag met de rol van vrouwen in de Nederlandse politiek en werden Maria van Bourgondië en Marga Klompé toegevoegd. "Maar we hebben geen personen toegevoegd puur omdat ze vrouw zijn of een diverse achtergrond hebben. Klompé voerde de bijstandswet in. Die wet is unieker voor de Nederlandse verzorgingsstaat dan de pensioenen die onder Drees tot stand kwamen, vonden wij."

Maatschappelijke kritiek op de eerste canon is ook meegenomen in de afwegingen, zegt Kennedy. "Daarover werd bijvoorbeeld gezegd dat het veel over de Randstad ging. Met het toevoegen van Jeroen Bosch kunnen we meer over Brabant meegeven en we gaan ook meer in op de mijnen in Limburg. De grachtengordel hebben we geschrapt, ook omdat we al veel vensters op de Gouden Eeuw hadden."

De gesneuvelde vensters op een rij:

Floris V, Karel V, De Republiek, Grachtengordel, Buitenhuizen, De Stijl, Willem Drees, Crisisjaren, Veelkleurig Nederland en De gasbel.

Kennedy verwacht niet dat het opnieuw veertien jaar gaat duren voor de canon vernieuwd wordt. "Wij pleiten ervoor dat iedere tien jaar te doen, de maatschappelijke ontwikkelingen gaan razendsnel."

Een grondige herziening is in zijn ogen ook dan niet nodig. "Door de vormgeving speels te houden willen we ook meegeven dat dit niet dé Nederlandse geschiedenis samenvat. Het moet uitstralen dat er ook andere 'kijkjes' op het verleden zijn en mensen daar zelf nieuwsgierig naar maken."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.