Europa wil beter voorbereiden op volgende pandemie: 'Kwestie van lange adem'

"Het is een kwestie van een lange adem", zegt Eric Snijder, hoogleraar virologie bij het LUMC en coördinator van het project, in het NOS Radio 1 Journaal. "Wij doen dat om beter voorbereid te zijn op de pandemie van een onbekend virus. Dan kijk je naar een grote groep virussen die je wel kent. Je ontwikkelt een geneesmiddel dat al die virussen remt. Als dat tegen de hele virusfamilie die je kent werkt, dan zal het ook werken tegen het onbekende virusfamilielid wat ons nog gaat belagen."

Coronavirus

Daar is het coronavirus een goed voorbeeld van, vertelt Snijder. "We kennen al tientallen coronavirussen uit de dierenwereld en ook onschuldige coronavirussen bij mensen. Daar zitten een aantal functies in die je kunt blokkeren met een geneesmiddel. Die functies zijn zo universeel in die virusfamilie dat je er vanuit kan gaan dat als je een goed middel tegen zo'n functie hebt, dat het ook zal werken tegen het onbekende virusfamilielid."

In het project van het LUMC worden er vijf virusfamilies in de gaten gehouden. "Het zouden er eigenlijk wat ons betreft nog wat meer moeten zijn", vindt Snijder. "Er zijn wel acht tot negen families waarvan we denken dat die mogelijk een pandemie zouden kunnen veroorzaken. Van een aantal is dat zeker, zoals influenza en coronavirussen. Dus we hebben nu gekozen voor de vijf families waarvan wij denken dat we daar goed in zijn en veel van weten."

Het gaat volgens Snijder om virussen die wij ook kennen. "We noemen het de familie van de flavivirussen. Maar als ik zeg: gele koorts, knokkelkoorts - zoals dengue en het zikavirus van een aantal jaren geleden, wat een grote uitbraak in Midden- en Zuid-Amerika heeft veroorzaakt - dan is dat ook een familie die een aantal beruchte familieleden heeft die door muggen worden overgedragen en daarmee een extra laag in de complexe epidemiologie van zo'n virus aanbrengen."

Bestrijden

Met middelen die op de plank liggen, moeten virussen bij de eerste tekenen al worden bestreden. "Op die manier kun je de eerste patiënten behandelen, maar ook met name de mensen om die patiënten heen", aldus Snijder. "Zo proberen we zorgmedewerkers en familieleden te beschermen en de uitbraak zo klein mogelijk te houden. Maar zo kopen we ook tijd om een vaccin te ontwikkelen, want we hebben gezien dat het al gauw een jaar kan duren in het geval van de coronapandemie."

Een vaccin kan pas goed ontwikkeld worden, als bekend is wel virus bestreden moet worden, weet Snijder. "Maar het grote voordeel van deze aanpak is dat we denken dat we dit vooraf klaar kunnen zetten. Zo kan er meteen ingegrepen worden. Het moet duidelijk zijn welke virusfamilie het probleem veroorzaakt. Als je daarin slaagt, dan kun je een grote stap zetten in het kleinhouden of misschien wel voorkomen van een grote uitbraak."