Afrekencultuur bij de overheid: 'Schuldigen zoeken helpt niet'
- Nieuws
- Afrekencultuur bij de overheid: 'Schuldigen zoeken helpt niet'
Er wordt bij de overheid te weinig geleerd van fouten en te vaak gezocht naar een zondebok. Dat vindt voormalig topambtenaar bij het ministerie van Volksgezondheid, Erik Gerritsen. "Als je een vraagstuk wilt oplossen, dan helpt het niet om constant op zoek te gaan naar schuldigen", zegt hij bij Spraakmakers.
Video niet beschikbaar
Parlementaire enquetes
Het nieuwe kabinet moet enorme problemen oplossen en krijgt daarnaast ook nog eens heel wat parlementaire enquêtes voor de kiezen. Denk aan de afhandeling van de toeslagenaffaire, de aardbevingsschade in Groningen en het onderzoek over de aanpak van de coronacrisis.
Gerritsen ziet dat de overheid niet in staat is om te leren van eerder gemaakte fouten. Om de grote vraagstukken in de toekomst op te lossen, moeten we volgens hem af van de afrekencultuur. "Daardoor worden mensen alleen maar terughoudend en reageren ze defensief." Dat staat het leerproces én daadwerkelijke verbeteringen in de weg, bepleit hij.
Hebben de onderzoeken van de Rekenkamer en Ombudsman ooit wat uitgemaakt?
Effectiviteit onderzoeken
Serieuze instituties die in het leven zijn geroepen om de overheid te controleren, zijn al jaren kritisch op de uitvoering van beleid. De Algemene Rekenkamer en de Nationale Ombudsman hebben verschillende rapporten uitgebracht waarin ze de overheid gebrek aan openheid en lerend vermogen verwijt. Daarbij wordt er volgens hen onvoldoende geluisterd naar hun kritiek.
Gerritsen verwijt op zijn beurt de Algemene Rekenkamer en andere onderzoekscommissies en inspecties gebrek aan zelfreflectie. "Als u nou eens zelf reflecteert op de effectiviteit van uw eigen onderzoeken. Heeft het ooit wat uitgemaakt of impact gegeven? Heeft het geleid tot een betere werkelijkheid?"
Toeslagenaffaire
Volgens hem is dit geen pleidooi om dingen die misgaan niet meer te benoemen. Toch helpt het volgens hem niet om de gemaakte fouten "te framen" als bewuste acties en vervolgens op zoek te gaan naar koppen die moeten rollen. "Geen enkele ambtenaar staat 's ochtends op met het idee om de problemen van de slachtoffers te verergeren", zegt hij over de medewerkers van de Belastingdienst in de toeslagenaffaire.
Politici en ambtenaren die moedwillig fouten maken moet je "hard aanpakken", vindt Gerritsen. Maar hij stelt dat in de toeslagenaffaire er niet één schuldige is, maar dat het gaat om een patroon. "Je ziet dat het handelen van iedereen samen - de pers, ambtenaren, de politiek en rechters - tot die afschuwelijke effecten hebben geleid."
Benoemen fouten vs. afrekencultuur
In plaats van een afrekencultuur waarin mensen bang zijn fouten toe te geven en hun carrière te verliezen, moeten we volgens hem toewerken naar een klimaat waarin mensen open zijn en reflecteren op hun werk. Zo kan er geleerd worden en kan de overheid ook écht verbeteren in zijn optiek.
In de luchtvaart is dit heel normaal, aldus Gerritsen. "Daar kun je schuldvrij melden. Er worden zelfs premies betaald aan mensen die fouten toegeven, omdat daarmee voorkomen wordt dat er onnodige ongelukken gebeuren."
Mis niets met de nieuwsbrief van Spraakmakers
Spraakmakers maken we mét jou als luisteraar. En om jou zoveel mogelijk bij ons programma te betrekken, versturen we een dagelijkse nieuwsbrief. Hierin vind je de stelling van de dag, de onderwerpen in de uitzending en een interessant artikel dat zeker het lezen waard is. Zo kun je gemakkelijk meepraten en mis je nooit meer iets!
Gerelateerd
