Wat te verwachten van de mondkapjesdeal-docuserie over Sywert van Lienden?

De omstreden mondkapjesdeal van Van Lienden, Van Gestel en Damme met de overheid zou zonder winstoogmerk plaatsvinden, maar het drietal liep met miljoenen weg. In de docuserie Het mondkapjesgoud wordt beschreven hoe dit tot stand kwam. Aan de hand van de opgenomen overleggen van destijds, die Pointer in handen kreeg, wordt de deal gereconstrueerd.

Oplichting en witwassen

Stichting Hulptroepen Alliantie heeft hun rechtszaak inmiddels gewonnen, maar er loopt ook nog een strafzaak tegen het drietal. "Die gaat over oplichting en witwassen", legt Den Tek uit. "Daar staat een gevangenisstraf tegenover, dus die doet er nog toe." De uitspraak in de civiele zaak kan gaan meewegen in de strafzaak, gaat de onderzoeksjournalist verder.

Audiogesprekken

In de docuserie worden allerlei documenten, waaronder audiogesprekken tussen het drietal en topambtenaren, aan het licht gebracht. "Je zit aan tafel bij de onderhandelingen", omschrijft Den Tek. Hierdoor worden een aantal zaken duidelijk, ook al blijven dingen enigszins "mistig". "Wie moet je dan geloven op z’n woord? Dat is best lastig."

De docuserie volgt Van Gestel, die als ondernemer verantwoordelijk was voor de onderhandelingen met China. Damme was het financiële hoofd en verantwoordelijk voor de bv, waar Van Lienden "politieke deurtjes" kon openen in Den Haag. "De drie bij elkaar hadden zo een sterk driemanschap", aldus Den Tek.

'Buitengewoon grote rol'

Daarnaast komt er een vrijwilliger onherkenbaar in beeld maar wel aan het woord die "belangrijk was in de overheidsdeal", maar onder de alias John. "Hij heeft de helft van de deal geregeld", verduidelijkt Den Tek. "Maar hij wist van niets. Na een jaar kwam hij erachter dat de drie heren hier geld mee hebben verdiend." Toch had hij een "buitengewoon grote rol" in de deal.

Coolblue

Eén van de grote struikelblokken tijdens de deal komt wanneer Van Lienden en co een samenwerking voorstellen met Coolblue. "De stichting werkte daarmee samen, maar het Landelijk Consortium Hulpmiddelen werkte ook met andere partijen en wilden niet samenwerken met een nieuwe concurrent", vertelt Den Tek. Ook de overheid zag dit niet zitten. Vervolgens komt het drietal als bv naar de onderhandelingstafel, zonder Coolblue.

'Gillend rijk'

Zo kwam de deal van de grond. "Zij hebben het geïnterpreteerd als dat ze er geld aan mochten verdienen", verklaart Den Tek. In de audiodocumenten is te horen hoe het drietal "gillend rijk" denkt te gaan worden. "Dat zie je ook vaker terug in het onderzoek, het gaat wel over geld verdienen." Volgens Van Gestel mocht dat ook van de betrokken topambtenaar. "Ze vinden dat ze recht hebben op het geld, omdat ze van alles hebben geregeld. Dat is hun visie."

Bovendien zat er een geheimhoudingsverklaring in het contract met de overheid. "Dat is ook weer een argument van de heren dat ze er niet over mochten praten van de overheid, ook al hadden ze dat gewild. De overheid zegt dat dat onzin is", vertelt Den Tek. Er zitten dus "rafelranden" aan het verhaal, ook al is de rol van de overheid "ook niet zo duidelijk geweest."

Schuldbekentenis

In de docuserie is ook te zien hoe 'John' verhaal gaat halen bij Van Gestel. "Hij komt er door de onthullingen achter dat hij opgelicht en belazerd is en gaat verhaal halen. In het gesprek met Van Gestel hoor je dan een schuldbekentenis", licht Den Tek toe. Inmiddels claimt Van Gestel dat hij is gaan geloven in de verhalen over hemzelf en zijn zakenpartners "doordat er zoveel gedoe was in de media."

"Er is hier en daar wel wat nuance, maar het blijft een lastig verhaal", concludeert Den Tek. De docuserie Het mondkapjesgoud is woensdag 5 februari om 21.30 uur te zien op NPO1 en al te zien op NPO Start.