Welke superlijm repareert het gammele toeslagensysteem?

Arjan Vliegenthart is directeur van het Nibud. Volgens hem speelt dit al langer, vertelt hij in Blok&Toine. "Sommige mensen vragen de toeslag niet aan, omdat ze niet weten dat zij er recht op hebben", legt hij uit. "En bij anderen is het een geval van angst, omdat ze bang zijn het ooit terug te moeten betalen."

Waar ligt de verantwoordelijkheid?

Het is een kwestie van waar de verantwoordelijkheid ligt. "Nu ligt die volledig bij de individuele burgers", legt Vliegenthart uit. "Als er dan een fout wordt gemaakt, wordt snel het stempel 'fraude' erop geplakt. Als beide partijen verantwoordelijk zijn, is het een 'administratieve fout.'"

Het toeslagensysteem is complex. En dat is vanaf het begin al zo. Dat ziet Wimar Bolhuis ook, hij is econoom aan de Universiteit Leiden. "Toen het net werd ingevoerd, gebeurde dat te midden van grote discussie", vertelt Wiemer Bolhuis, econoom aan de Universiteit Leiden. "Eerst was het alleen innen. Toen ging de Belastingdienst ook toeslagen uitkeren. Dat is wel echt een andere taak."

'Geen realistisch mensbeeld'

De verwachting die de overheid van de burger heeft, strookt niet met de realiteit, laat de econoom weten. "Je moet als burger in staat zijn alle informatie te hebben. Weten welke toeslagen er zijn, een inschatting kunnen maken van je toekomstig inkomen, wijzigingen doorgeven... Dat is geen realistisch mensbeeld", legt Bolhuis uit. "Terwijl het hele systeem daarop gebaseerd is."

Volgens Bolhuis zijn er veel opties denkbaar. "Denk aan de basisvoorzieningen", begint de econoom. "We kunnen het het minimumloon verhogen. Of de kinderopvang wordt gratis. Hierdoor worden we minder afhankelijk van toeslagen." Vliegenthart denkt ook dat je het best veranderingen kan toepassen aan de basis. "We moeten de oplossingen uit een ander vaatje tappen. Want zoals we het nu doen, is het niet geruime tijd meer werkbaar."