Stress door stankoverlast: 'Alsof er constant een brandalarm loeit'

Varkenshouderijen, koffiefabrieken of suikerbietenverwerkers: je hoeft er maar aan te denken en waarschijnlijk krijg je al een geur in gedachte. Een geur hoeft geen overlast te geven, zolang je er maar geen last van hebt. Maar als je het echt vindt stinken, dan kan het volgens Ilja Croijmans vervelend worden.

Stress-signaal

Zelf vindt hij de geur van een koffiefabriek in Utrecht heel herkenbaar en ook wel aangenaam. Bij die koffiefabriek is jarenlang gesteggel geweest over de geur, onlangs is besloten dat er ondanks die lucht een woonwijk mag komen. Croijmans snapt dat niet iedereen de geur even lekker vindt.

"Vooral als je er last van hebt gaat het niet weg en wordt het vervelend. Geuren kunnen een aantal reacties oproepen. Het kan lekker zijn als je langs een bakker loopt. Maar het kan ook walging oproepen, een heftige emotionele reactie waardoor je weg wil van de bron. Het kan zelfs een fysieke reactie geven en voor een stressrespons van je lichaam zorgen. Als je dan niet weg gaat of niet weg kan, dan heb je er echt last van."

Beter dan vroeger

Ervaren we stank dan erger dan vroeger? Croijmans schetst het historische plaatje: "Lang geleden, in de Middeleeuwen, stonk het enorm. Er waren open riolen in de steden, met mest werd onvoorzichtig omgesprongen, er waren leerlooierijen. Maar in de meer recente geschiedenis is de hygiëne enorm verbeterd. Daarmee zie je ook dat er minder vervelende geuren zijn." Hij stipt daarbij aan dat er tegenwoordig juist ook een trend de andere kant op is met bijvoorbeeld geurkaarsen en interieurparfums.

Alarmsignaal

De coronapandemie speelt ook nog een rol. Want mensen die corona hadden, roken vaak veel minder of niets meer. "Veel mensen hebben ervaren hoe het is om enige tijd of langere tijd hun reuk te verliezen. En dat illustreert hoe belangrijk die reuk is."

En wat voor de ene persoon een stinkfabriek is, hoeft dat voor een ander niet te zijn, vertelt de onderzoeker: "Als je er geen negatieve reactie op hebt, dan heb je er ook geen last van. Sommige geuren zijn er om ons te waarschuwen, zoals de geur van kadavers. Daar moet je dan uit de buurt bij blijven. Als je die reactie hebt op een geur uit de buurt, zal dat niet wennen. Je moet het echt zien als een alarmsignaal, alsof er een brandalarm afgaat."

Verhuizen

Geuren kunnen afgevangen worden, bijvoorbeeld in stallen via luchtbewassing. Maar ook de detectiemethodes worden beter, zegt Croijmans. "Daardoor zijn we zelf ook gevoeliger geworden. Maar je moet stank niet bagatelliseren." Hij heeft ook een tip voor mensen die in de buurt van een stinkfabriek wonen: "Het is behoorlijk radicaal, maar je zou kunnen verhuizen."