Subtiele veranderingen in gezicht en geur vertellen dat iemand ziek is

De onderzoekers maakten een groep van 22 vrijwilligers een beetje ziek door ze in te spuiten met onschadelijke bacteriën. Hierdoor ontwikkelden de vrijwilligers klassieke symptomen van een infectieziekte: vermoeidheid, pijn en koorts. De symptomen waren licht en hielden maar een paar uur aan. Een controlegroep vrijwilligers kreeg een placebo ingespoten en ontwikkelde geen ziektesymptomen.

Noch de vrijwillers noch de onderzoekers wisten wie met een ziekmaker en wie met een placebo werd geïnjecteerd. Van alle vrijwilligers werd zowel een foto van het gezicht als een geurmonster genomen. Dit gebeurde nadat bij de groep zieken de immuunrespons al op gang was gekomen.

Ruiken en kijken

Vervolgens kregen dertig gezonde proefpersonen foto’s van de vrijwilligers te zien en tegelijkertijd roken ze aan een geurmonsters van de persoon op de foto. Dit deden ze terwijl ze in een hersenscanner lagen. De proefpersonen moesten zich richten op de foto en op basis daarvan aangeven hoe gezond of ziek ze iemand vonden, hoe aantrekkelijk en hoe graag ze iemand zouden willen ontmoeten.

Ondanks dat de ziektesymptomen bij de groep zieken licht waren, beoordeelden de proefpersonen hun gezichten toch als minder gezond en minder aantrekkelijk dan die van de gezonde vrijwilligers, uiteraard niet wetende welke gezicht uit welke groep afkomstig was. Ook waren de proefpersonen minder bereid om de persoon van de foto te ontmoeten.

Hersenengebiedjes actiever

De hersenscans lieten zien dat de hersengebiedjes die gezichten en geuren verwerken actiever werden bij het waarnemen van de zieke mensen. Ondanks dat de proefpersonen zich op de gezichten moesten focussen, maakte de geur wel degelijk uit. Het brein is kennelijk vrij gevoelig voor het oppikken en combineren van signalen dat iemand ziek is en ontwikkelt dan ook de respons om die persoon maar liever niet te ontmoeten. Biologisch gezien is dat logisch, omdat het maar beter is om uit de buurt te blijven van iemand die ziek is.

Hoewel er wel eerder aanwijzingen waren dat mensen signalen van ziekte uit bijvoorbeeld verkleuring van de huid of uit geuren kunnen halen, is dit niet eerder in een dubbel-blind en placebo-gecontroleerd experiment aangetoond bij mensen met maar vrij lichte ziektesymptomen.

Christina Regenbogen et al. Behavioral and neural correlates to multisensory detection of sick humans. PNAS, 22 mei 2017

Dit artikel werd verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR)