Vergeetgeuren: deze geuren ruik je bijna nooit meer
- Nieuws
- Vergeetgeuren: deze geuren ruik je bijna nooit meer
Er zijn geuren die zijn verdwenen of die je zelden meer ruikt, vertelt Nelleke Noordervliet in OVT. ''Vergeetgeuren. Zoals er vergeetwoorden zijn, woorden die in onbruik zijn geraakt of dreigen te raken, zo zijn er vergeetgeuren, geuren die je bijna nooit meer ruikt.''
Meteen luisteren: Nelleke Noordervliet over vergeetgeuren
Geuren
Bloeiende liguster en de walm van een petroliestel. Dat zijn twee geuren die de wereld van mijn vroegste jeugd oproepen. Dat oliestel was vrij pregnant en permanent aanwezig, de bloeiende liguster alleen in het zomerseizoen op een warme dag. Weinigen zullen nog dat oliestel in hun geurgeheugen hebben. De liguster is waarschijnlijk wel herkenbaar.
Maar bij niemand behalve bij mij hangt er een complete wereld aan. Nu zal ik niet in de verleiding komen een zevendelige romanserie op te zetten uitgaand van die geurcombinatie, maar ik snap wel hoe dat werkt. Een geur is moeilijk te omschrijven omdat er niet alleen sprake is van feromonen en chemische reacties. Het hele persoonlijke bewuste en onderbewuste leven bevindt zich opeens in de neus. En dan ben ik nog maar ergens tussen 1945 en 1950. Elke levensfase wordt begeleid door karakteristieke geuren, waarmee de persoonlijke geschiedenis kan worden geschreven.
Vergeetgeuren
Een in de thee gedoopte madeleine is een geur die eenvoudig opnieuw kan worden geproduceerd, maar er zijn geuren die zijn verdwenen of die je zelden meer ruikt. Vergeetgeuren. Zoals er vergeetwoorden zijn, woorden die in onbruik zijn geraakt of dreigen te raken, zo zijn er vergeetgeuren, geuren die je bijna nooit meer ruikt. De milieuwetgeving heeft ons beroofd of bevrijd van veel industriële geuren, al stuurt de linoleumfabriek in Krommenie nog altijd af en toe de geur van pas aangelegde gymzalen de lucht in. Zo liet het petrochemische complex bij Rotterdam in de jaren vijftig en zestig ruimhartig zijn onbeschrijflijk vettige en gore geur neerdalen over de wijk waar we woonden.
En dat niet alleen: het roet sloeg zichtbaar neer op de vensterbanken en ongetwijfeld in de longen van de Rotterdammers. Als de wind de andere kant op stond overtrof de beendermeelfabriek Gekro bij Overschie Pernis in smerigheid met een soort lijkenlucht die schreeuwde om in pepermunt gedrenkte mondkapjes. Geen wonder dat mijn moeder erg gesteld was op de geur van uitgereden mest. Dan was je tenminste op het platteland en koeienstront was een natuurlijk product. Daar zou ze nu misschien anders over denken maar alles is relatief.
Hoe het verleden rook
De jaren zeventig brachten de bedwelmende geuren mee van wierook. Waar die aanvankelijk alleen bij hoogtijdagen in de kerk ruikbaar was als de misdienaar het wierookvat enthousiast heen en weer zwaaide, werd je nu - nadat je door een gordijn van kamerplanten was heengebroken - in ieder huis onthaald met overal walmende wierookstokjes. Die zijn inmiddels vervangen door allerlei soorten huisparfums.
Ach, hoe huizen roken en tantes en babies. Hoe solutie rook als je je band plakte. Hoe de Miss Blanche-sigaretten van mijn ene opa roken en de gematteerde Willem II sigaren van de andere. Hoe de kelderkast rook en het roestige zand van de opgebroken straat. Hoe het verleden rook. Ach. De liguster bloeit weer.
