Vogels bevrijden uit kooitjes: 'Mijn bankrekening werd steeds leger, maar mijn hart steeds rijker'

Onlangs ben ik teruggekeerd van een lange vogelreis door de gordel van Smaragd, zoals Multatuli Indonesië placht te noemen. Ik was daar om de kwetsbare toestand van tropische exemplaren onder de loep te nemen en ze zo mogelijk vast te leggen op de gevoelige plaat. De schitterende en op 't nippertje van uitsterven geredde Balispreeuw stond hoog op m'n lijst, maar heb 'm helaas in geen velden of bossen gespot.

Vogeltjes bevrijden uit kooitjes

Behalve deze speurtocht gaf ik mezelf nog een andere, praktische opdracht: vogeltjes bevrijden uit kooitjes. Ik had namelijk in een onderzoeksrapport gelezen dat momenteel op Java meer vogels in kooitjes verblijven dan in de bossen. En omdat ik meer geloof in het goede voorbeeld dan in het opgeheven vingertje besloot ik m'n biezen te pakken en richting Java en Bali te vliegen. Ik vond dat ik de vogels moest teruggeven aan wie ze toebehoren: de bomen, de bloemen, de lucht, de bergen, de rotsen, de zee, de sterren.

En ik wist ook dat ik de vogels niet moest vrijkopen op die afgrijselijke vogelmarkten – ik houd dan immers de handel in stand - nee, ik moest ze vrijkopen bij particulieren, gewoon bij de mensen thuis, het liefst arme mensen, die mijn roepia's goed kunnen gebruiken.

Onderhandelingen

En zo dwaalde ik wekenlang door kampongs en sawa's, spiedend in tuinen en veranda's en als ik een kooi zag hangen met daarin een gevleugeld diertje klopte ik op de deur en begon ik met de heer of vrouw des huizes te onderhandelen over de uitkoop. Ik dank God voor de uitvinding van Google Translate. Uiteraard informeerde ik naar de habitat van de vogel, zijn leeftijd en de duur van gevangenschap. Lieve, tamme en met de hand opgekweekte diertjes liet ik met rust, want je gunt zo'n vogel natuurlijk wel enige overlevingskans in de wildernis – ofschoon ik liever zie dat elke vogel, tam of niet, het loodje legt te midden van orchideeën en kokospalmen dan wegkwijnend tussen tralies.

Soms gingen de onderhandelingen soepel maar soms was de eigenaar te verknocht aan het beestje en kon ik met m'n portemonnee zwaaien wat ik wilde, maar het arme vogeltje kreeg ik niet mee. Sommige kooien waren prachtig beschilderd en voorzien van fraaie ornamenten, maar dat is vooral prettig voor de eigenaar en de voorbijganger.

'Mijn bankrekening werd steeds leger, maar mijn hart steeds rijker'

Pas als de deal was beklonken durfde ik mijn ware drijfveer prijs te geven. En dan zag ik ze denken: deze buitenlander is 'mataglap'. Terwijl ik dacht: van ons twee bent u het meeste mataglap, want u veroordeelt voor uw plezier een schepsel tot levenslange gevangenisstraf om geen ander misdrijf dan diens kostuum en mooi gezang.

En zo slaagde ik erin diverse Wenkbrauwbuulbuuls, Dayallijsters, Damalijsters, Brilvogeltjes, en wat niet al, uit hun gevangenisjes te bevrijden. Mijn bankrekening werd steeds leger, maar mijn hart steeds rijker. Doorgaans kreeg ik de vogeltjes mee in een papieren zak waarin gaatjes werden geprikt met wierookstokjes. We bedankten elkaar en namen afscheid. Als ik ver genoeg was verwijderd, haalde ik het vogeltje uit de zak, gaf hem een kus, en liet 'm voorzichtig los op een veldje aan de rand van een struweel of rimboe. Telkens moest het vogeltje een ogenblik wennen aan zijn plotseling verkregen vrijheid. Licht verward fladderde het naar de dichtstbijzijnde tak en draaide zich naar mij om. We keken elkaar aan en uit het diepst van zijn klein kloppend hartje voelde ik een zuivere dankbaarheid resoneren. Daarna verdween het in het frisse loof tussen de reusachtige bamboestruiken en kokospalmen en voelde ik hoe het geluk door m'n aderen stroomde.

In het vliegtuig op de terugweg naar Schiphol dacht ik nog 'Wat een malle wereld leven we toch eigenlijk. Een vogel is geboren met vleugels maar mag van de mens niet vliegen, terwijl de mens níet geboren is met vleugels maar wel overal heen vliegt.'