'Wie vandaag een paasei eet, doet dat het best van een fabriekskip'

Ik was vier jaar oud en zat net een paar maanden in groep 1 van de christelijke basisschool in het dorp. Het was de week voor Goede Vrijdag, dus toen ik uit school kwam, vroeg mijn moeder of Juf Coby al had verteld dat Jezus was doodgegaan.

‘Dood?’ riep ik geschokt uit. ‘Heeft ‘ie een ongeluk gehad?’

Vandaag gaat het natuurlijk niet over de dood van Jezus, dat is een misvatting die in stand wordt gehouden door jaarlijkse The Passion en Jesus Christ Superstar-vertoningen — in werkelijkheid is Pasen het feest van de wederopstanding. Jezus kwam opnieuw tot leven. Dat legde mijn moeder me ook uit: ‘Jezus is doodgegaan, maar daarna is hij ook weer opgestaan.’

Ik knikte. ‘Opgestaan is plaats vergaan.’

Er waren wel meer concepten die me als kind boven de pet gingen, zoals het idee dat Jezus überhaupt moest sterven, en wel voor onze zonden. De woorden zonder en zonden verschilden maar één letter, en dat je een aangeboren slechtheid in je kon meedragen zonder actief iets kwaad te doen, nou, dat vond ik moeilijk te geloven.

Inmiddels weet ik wel beter: in deze deze wereld vol zomerbloesjes van aardolie, plastic kuikens en chocolade-eieren met smaken als ‘knettersnoepbanaan’ en ‘nasi goreng’, is niks van wat we doen moreel neutraal. Zelfs al vermijd je alle overbodige koopwaar: het dagelijks leven van iedere Nederlander put de aarde uit. Zelfs al vermijd je alle overbodige koopwaar: het dagelijks leven van elke Nederlander put de aarde uit en stookt de temperatuur op. Het is groter dan wij.

Wie vandaag een paasei eet, doet dat het best van een fabriekskip, niet eentje die vrij in uw tuin rondscharrelt, aldus het advies van het RIVM. De eieren van zogenaamde hobbykippen zitten vol PFAS, onafbreekbare chemicaliën die ons immuunsysteem aantasten en kanker veroorzaken. In de legbatterij kunnen ze die chemicaliën nog enigszins buiten de deur houden: die deur blijft immers dicht, dus van fris vervuilde lucht is geen sprake, en de kippen in de bio-industrie zullen ook nooit een regenworm uit de aarde trekken en oppeuzelen.

Hoe is het zover gekomen dat een megastal een gezondere plek is dan onze achtertuin? Hoe hebben we het zover laten komen?

Ook in het nieuws, deze week: wilde zalmen krijgen via het water angstmedicatie binnen, waardoor ze meer risico nemen en niet meer op soortgenoten wachten tijdens hun migratie. Wereldwijd zijn er 900 verschillende medicijnresten in ons water gevonden. De gratenvissen in Florida zitten aan de antidepressiva, ze krijgen 300 keer de aanbevolen hoeveelheid voor mensen binnen. In Tsjechië zijn de forellen verslaafd aan amfetamines; ze hangen rond in de buurt van rioolpijpen, wachtend op hun volgende hit.

Vissen aan de drugs, regenwormen vol PFAS — ik wil hier graag mijn vierjarige zelf citeren: is er een ongeluk gebeurd?

In een grote plas komen twee vissen elkaar tegen. “Vies water hè,” zegt de een. “Wat is water?” vraagt de ander.

Het is een oude grap, maar hij blijft relevant: het systeem dat ons hele leven bepaalt, dat de lucht die we inademen, de grond waarop we leven, en het water dat we drinken vervuilt, blijft grotendeels onzichtbaar voor ons.“Mensen kunnen zelf weinig doen om PFAS te vermijden,” schrijft het RIVM. “Het zit in voedsel, drinkwater, bodem en consumentenproducten.”

Maar dat is natuurlijk onzin. Waar ze ‘mensen’ schrijven, bedoelen ze ‘consumenten’. Als kopers kunnen we weinig doen, maar als mensen kunnen we stemmen, protesteren, onze regering dwingen om de productie van ziekteverwekkende chemicaliën en vervuilende medicatie te stoppen. Het is niet makkelijk om een systeem te veranderen, maar het kán wel.

Als het Paasverhaal ons iets vertelt, is het wel dat wat is gestorven, opnieuw tot leven kan komen. Dus laten we hoop houden, in ieder geval vandaag. Als alles verloren lijkt, kan het verhaal toch weer een wending nemen.

Fijne Paas.