'Tot op dag van vandaag probeert Rusland twijfel te zaaien over onderzoek MH17-ramp'

Het was al onrustig in Oekraïne voordat het vliegtuig neergeschoten werd. In de Donbas, waar de voertaal Russisch is, kwam een tegenbeweging op, bewapend door Moskou. Het geweld in de regio nam toe en de separatistische beweging werd gerund vanuit het Kremlin.

Escalatie van geweld

Ook de minister van Defensie van de deelrepubliek was erin verzeild. De Rus is op een later moment veroordeeld voor de MH17-ramp. "Het was onderdeel van een escalatie van geweld in het oosten van Oekraïne, waarvan duidelijk was dat de Russische regering daar dik met zijn vingers in zat", legt Smeets uit.

Geopolitiek

Waar het vliegtuig neerstortte, was destijds gebied van de separatistische beweging. Dat bemoeilijkte de situatie voor Nederland, aangezien inmenging ook gelijk erkenning van het onafhankelijke gebied zou betekenen, zegt Smeets. "Dat maakte het conflict meteen geopolitiek." Ondertussen ontkende Poetin dat Rusland verantwoordelijk was voor de separatisten.

Vergissing

Daardoor was het ook ingewikkeld om de lichamen van de slachtoffers terug te krijgen. Poetin was daar niet happig op, ook "omdat in Moskou men nog bezig was om een eigen verhaal te ontwikkelen", zegt Smeets. Er was namelijk al een vermoeden dat het eigenlijk een vergissing was en gedacht werd dat er een Oekraïens vrachtvliegtuig uit de lucht geschoten zou worden.

Dit werd uiteindelijk bevestigd door het Nederlandse strafrechtelijke onderzoek, maar was vrijwel direct na de ramp al duidelijk doordat een van de leiders van de separatisten hierover een bericht op Twitter had verspreid.

Binnenlands conflict

"Rusland probeerde ook steeds het conflict in Oekraïne tot een binnenlands conflict te reduceren", voegt Smeets toe. Vervolgens deed Rusland er alles aan om verwarring te zaaien. Oekraïne had daar al ervaring mee en liet het onderzoek naar de ramp over aan Nederland. "De status van het onderzoek, geleid door Nederland, zal in grote delen van de wereld niet ter discussie staan", was de gedachtegang vanuit Oekraïne, aldus Smeets.

Alternatieve verhalen

Hoewel Poetin aan Rutte beloofd had mee te werken aan het onderzoek, ging het niet van een leien dakje. Rusland bracht een vetostem bij de Verenigde Naties uit, waardoor een resolutie om daders en verdachten te kunnen berechten sneuvelde. "Rusland probeerde steeds alternatieve verhalen te presenteren en te verspreiden voor de hoofdlijn van het onderzoek."

Twijfel zaaien

"Tot op de dag van vandaag is de Russische regering bezig om twijfel te zaaien over de aard van het onderzoek dat in Nederland is uitgevoerd", meent Smeets. Drie van de vier verdachten zijn uiteindelijk veroordeeld in de rechtszaak rondom de ramp en Nederland heeft Rusland aansprakelijk gesteld.