Indië-herdenking: 'Mijn vader wilde wel, maar kon er niet over praten'

"Mijn vader deed als jongeman dienst in het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger, in het KNIL", vertelt Baay, "en is gevangen genomen op het moment dat Japan Nederlands-Indië bezette. Hij is vervolgens afgevoerd om te werken als dwangarbeider aan de Birma-Siamspoorlijn."

"Zoals veel mensen die iets vergelijkbaars hebben meegemaakt, heeft hij daar nooit over gesproken. Terwijl je als kind wel merkt dat er een heel zwaar geheim met veel pijn over het hele gezin ligt."

"Dat merk je aan het gedrag van, in mijn geval, beide ouders", aldus Baay. "Zij hebben de oorlog daar meegemaakt en je voelt dat daar iets is, maar er niet over wordt gesproken."

Koffer vol aantekeningen

"Ik heb geprobeerd mijn vader daarover te laten praten, zelfs nog toen hij al flink bejaard was. Ik wilde uit nieuwsgierigheid weten wat daar gebeurd is en wat zijn persoonlijke verhaal was", zegt Baay.

"Dat is me niet gelukt. Terwijl ik toch redelijk overtuigend kan zijn. Ik wist dat het niet een kwestie was van niet willen, maar een kwestie van niet kunnen. Op een gegeven moment respecteer en accepteer je dat en probeer je via andere wegen achter die werkelijkheid te komen."

"Nadat mijn vader overleed vond ik in zijn nalatenschap een koffer vol met documenten en aantekeningen", vertelt Baay. "Daaruit bleek dat hij het wel belangrijk vond dat zijn verhaal en zijn geschiedenis bewaard zou blijven. En dat ik het te weten zou komen."

Verhaal kunnen reconstrueren

"Op basis van daarvan heb ik vervolgens zijn verhaal kunnen reconstrueren. Ik heb er onder andere twee romans over geschreven", zegt Baay. "Eén van de aantekeningen beschreef zijn laatste bijna doodervaring."

"Hij lag vlak voor de bevrijding in de zogenaamde dodentent in een Japans kamp. Daarin werden stervende krijgsgevangenen door de Japanners achtergelaten, in afwachting van hun dood."

"Mijn vader lag er met een Engelsman die ook op sterven lag", weet Baay. "Daar is een hele bizarre, maar prachtige vriendschap uit ontstaan. De Engelse krijgsgevangene is overleden, mijn vader heeft het kennelijk overleefd. Hoe, dat beschrijft hij niet."

Bijzondere naam

"Via dat verhaal ben ik erachter gekomen waarom ik zo'n bijzondere naam heb. Ik heet oorspronkelijk Reginald, een echt Engelse naam. Daar voelde ik me als kind heel ongemakkelijk bij, want de andere Indische jongens die ik kende heetten Franky, Ronnie, Robbie en Jeffrey."

"Wanneer ik daarnaar vroeg, zei mijn moeder dat mijn vader erop stond dat ik zo heette. Maar mijn vader ontweek mijn vragen natuurlijk weer. Toen vond ik die aantekeningen, waarin stond: ik heb mijn belofte aan het sterfbed van mijn Engelse vriend vandaag ingelost en ik hem hem hiermee onsterfelijk gemaakt."