Belang van diversiteit in de klas: 'School kan bijdragen aan verbondenheid met hele samenleving'

Het SCP meldde eind vorig jaar dat scholen geen goed inzicht hebben in hoe ze kinderen kunnen stimuleren een positieve houding aan te nemen tegenover mensen met een andere achtergrond. Hoe kan een docent daaraan bijdragen? Van Vemde promoveert op dat onderwerp aan de Universiteit van Utrecht en vermoedt dat docenten "handelingsverlegenheid" hebben over dit thema.

Heftige reacties

"Hoe ga je dit nou op een goede manier aanpakken?" is volgens Van Vemde een vraag voor veel docenten. "Zeker omdat het natuurlijk ook wel heftige reacties kan oproepen, soms onder kinderen of vanuit de maatschappij."

Opvattingen

In haar onderzoek vroeg ze docenten wat ze belangrijk vinden binnen het thema diversiteit. Docenten gaven daarbij drie typen opvattingen door, aldus Van Vemde. Opmerkelijk genoeg kunnen die "heel goed" samengaan. Zo zou het aan de ene kant moeten gaan over het erkennen en waarderen van diversiteit, maar tegelijkertijd vinden docenten het belangrijk dat de Nederlandse cultuur en normen en waarden op leerlingen worden overgebracht.

Volgens Van Vemde is het duidelijk dat we "heel veel overeenkomsten hebben, ook al komen we uit verschillende culturen of achtergronden." Leerkrachten vinden dat "logisch", zo kwam uit haar onderzoek naar voren. "En bij leerlingen lijkt dat juist averechts te werken," voegt Van Vemde eraan toe.

Nederlandse cultuur

In Van Vemde's onderzoek werd gekeken naar leerlingen met een etnisch Nederlandse achtergrond, oftewel kinderen waarvan beide ouders uit Nederland komen. "Zij waren negatiever ten aanzien van bijvoorbeeld kinderen met een migratieachtergrond, maar waren vonden ook dat mensen met een migratieachtergrond de Nederlandse cultuur zouden moeten overnemen."

Bij kinderen met een migratieachtergrond was die invloed van die opvattingen niet terug te vinden, meldt Van Vemde. "Het kan zijn dat die opvattingen minder invloed hebben op deze leerlingen."

Diversiteitsprogramma

Glenda Acton, directeur van de basisschool Crescendo in Bos en Lommer, werkt met een diversiteitsprogramma. Hierdoor staan de neuzen van alle leerkrachten dezelfde kant op, meent de directeur. "Dan heb je houvast, zodat je de regels allemaal eenduidig kan doorgeven aan de kinderen."

Verbonden met de samenleving

Volgens Acton is het een "gevoelig" onderwerp, ook al is de Nederlandse identiteit "heel breed" en zijn er meer overeenkomsten met andere culturen. "Op school probeer je toch handen en voeten te geven aan die samenleving die ze buiten meemaken." Van Vemde onderzocht ook de verbondenheid die leerlingen voelen met de Nederlandse samenleving. "We zagen dat er op school zeker factoren zijn die kunnen bijdragen aan het vergroten van die gevoelens van verbondenheid met de hele samenleving."

Band met de leraar

De band tussen de leraar en de leerlingen is daarbij essentieel, meldt Van Vemde. Dat komt mede doordat de meeste docenten zelf een Nederlandse achtergrond hebben. "Vooral voor leerlingen met een migratieachtergrond of van wie de familie ooit uit een ander land hierheen is gekomen, denken we dat de leerkracht een soort brug kan zijn naar die Nederlandse samenleving."

Sociaal-economische status

Van Vemde keek ook naar de sociaal-economische achtergrond van leerlingen. Net als leerlingen met een migratieachtergrond hebben kinderen met een lage sociaal-economische status vaak ook een negatieve relatie met hun leerkracht. "Dat lijkt te komen doordat leraren anders interacteren met de kinderen," zegt Van Vemde. "Het geldt ook voor het schooladvies en andere vraagstukken van ongelijkheid: in Nederland lijkt vooral de sociaal-economische status een rol te spelen."