Kabinet erkent institutioneel racisme bij deel Belastingdienst

“Ik heb een dubbel gevoel bij deze brief”, vertelt Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh in Nieuws en Co. “Een is dat ik erg blij ben dat staatssecretaris van Rij en defacto het kabinet erkennen dat er sprake is geweest van institutioneel racisme. Dat vind ik een compliment waardig naar het kabinet toe. Dat zij nu uiteindelijk zo ver zijn dat de Belastingdienst institutioneel racistisch is geweest, om het zo te zeggen.” Maar Baldewsigh plaatst ook een kritische kanttekening.

Bewust

“Aan de andere kant. Het gevoel dat mij beklijft, is dat er een discussie ontstaat dat er gezegd wordt: het is onbewust, we moeten werken aan de bewustwording. Hoezo onbewust? Het systeem dat uitgevoerd is, was eigenlijk staand beleid. Als het beleid is geweest, dan kan je volgens mij onmogelijk zeggen dat het onbewust is geweest.”

Racisme

De staatssecretaris vertelde ook dat hij een juridische definitie wil laten opstellen van racisme. “Dat er een definitie komt, lijkt mij prima. In die brief geeft hij aan: als het gaat om discriminatie is er een juridische basis in de wetgeving om dat af te bakenen. Voor racisme is dat niet het geval. Het kabinet zal het College voor de Rechten van de Mens vragen om een definitie”, vertelt Baldewsigh. “Ik denk dat het goed is dat er een definitie komt. Dat laat onverlet dat er nu erkent wordt dat er institutioneel racisme is geweest. Wat ik jammer vind, is dat hij met zoveel meel in de mond praat om tot oplossingen te komen.”

“Ik zou willen zeggen: we moeten nu doorpakken na deze erkenning. Deze erkenning is op basis van een herkenning geweest. Laten we doorpakken en met oplossingen komen voor de mensen die het heeft geraakt. Ik vind dat die brief daar erg zuinig is.”

Expliciet racisme

Erkent Van Rij wel voldoende dat dit institutioneel racisme ook kan voortkomen uit patronen van racisme? “Ik denk dat hij dat wel moet doen. Kijk, als er sprake is van een uitsluiting op basis processen, beleid, maar ook op basis van zaken die plaatsvinden bij een instituut of ministerie op basis van geschreven en ongeschreven regels. Dan vind ik dat er niet alleen sprake is van uitsluiting, maar ook van ongelijke behandeling. Dat betekent dat het zeker in mijn definitie is van institutioneel racisme. De definitie die nu in de brief staat, is de definitie die het College van de Rechten van de Mens heeft opgesteld. Wat ik net heb gezegd, zit in mijn geval in die definitie. Dus wat dat betreft, kan er geen enkele andere conclusie zijn, dan dat er sprake is geweest van institutioneel racisme. Dat moet je gewoon volmondig erkennen.”

Gelijke behandeling

“Het raakt mensen in hun werk, in hun waardigheid. Dat is heel pijnlijk. Het kabinet erkent dus dat er pijn veroorzaakt is, daar ben ik blij mee. Maar dat betekent dat je daar iets mee wil doen. Spijtbetuiging hebben we nu al een aantal keer gehoord. Van de Minister-President en van de staatssecretaris, maar ik denk gewoon dat de Belastingdienst ook ruiterlijk moet toegeven dat er een selectie heeft plaatsgevonden op basis van niet alleen nationaliteit, maar ook op grond godsdienst en op etniciteit. Dat moeten we ruiterlijk erkennen. Ik denk dat het heel goed zou zijn om in gesprek te gaan met betrokken en ervoor zorgen dat het wantrouwen, wat nu is ontstaan, dat het weggewerkt wordt. Dat kan alleen door ze te compenseren voor het leed. Maar ik vind ook wel dat zij die op de fraudelijst zijn gekomen, dat zij als het ware in ere hersteld worden. Het feit dat jij een donatie deed aan een moskee, betekent nog niet dat jij een crimineel bent.”

Risicoselectie

Hoe voorkom je dan dat deze vorm van risicoselectie wederom plaatsvindt bij de Belastingdienst? In de brief van de staatssecretaris staat namelijk dat risicoselectie nog steeds toegepast zal worden. “Dat is het cruciale waar de brief niet goed op in gaat. die waarborging krijg ik niet. Gelukkig zegt Van Rij in de brief dat hij met mij gaat praten, dat wil ik wel van huig maken. Wat is nou de waarborging die hij mij gaat geven dat dit niet meer gaat gebeuren? De waarborging kan nimmer zijn: we gaan de bewustwording kweken bij het personeel. Het is niet het bewustwording, het is niet het personeel. Het is het systeem. Die waarborging krijg ik niet en dat vind ik wel heel erg jammer.”

“In de brief staat heel nadrukkelijk dat er gekeken gaat worden niet alleen naar de definitie, maar ik mag hopen dat als Nationaal Coördinator en het College van de Rechten van de Mens betrokken zullen worden om in ieder geval te kijken hoe dit soort zaken bij de overheid uitgesloten worden. Soms moet je sommige risicoprofielen maken, daar kan ik mij ook in vinden. Maar dat moet je ook rechtvaardigen, wat is de rechtvaardiging om deze risicoprofielen te maken? Als de rechtvaardiging niet indruist tegen het gelijkheidsbeginsel, artikel 1 van de grondwet, en de definities die wij hanteren. Dan wordt het uitgelegd. Die transparantie moet er wel zijn om duidelijk te maken dat wanneer de Belastingdienst zegt: ik heb wel soms risicoprofielen nodig. Nou leg het dan uit. Zorg ervoor dat de rechtvaardiging er dan wel is, dat is er op dit moment dus niet.”