Ongelofelijk maar waar: jaarlijks wordt er voor miljoenen aan medicijnen vernietigd

Honderden miljoenen euros gaan in rook op

Clara Overes' echtgenoot Jeroen leidt aan de ziekte van Parkinson en dat betekent een behoorlijke hoeveelheid medicijnen. Jeroen kreeg een nieuw medicijn, namelijk een apomorfine pen. Hij kreeg zulke zware bijwerkingen dat hij ermee moest stoppen. Toen Jeroen belde om te vragen waar hij de overgebleven - dichte - doos met apomorfine naar terug kon sturen, kreeg hij te horen: "Dat mag naar de apotheek, want die gaan het vernietigen". "Bizar", zegt Jeroen. "Wat dat gekost moet hebben. Allemaal naar de vuilnis, erg zonde." "Dit kan kostenbesparender", vindt Clara.

Dat is een van de onderzoeksthema's waar Charlotte Bekker, onderzoeker van het Radboud UMC, mee bezig is. "De medicijnverspilling in Nederland is enorm. Er zit een heel groot prijskaartje aan. Voor heel Nederland gaat het over honderden miljoenen euros die we op jaarbasis verbranden."

"Als de houdbaarheidsdatum niet verlopen is, is de kwaliteit nog goed, daarom willen we inzetten op heruitgifte van de geneesmiddelen". zegt Bekker.

Luister naar deel 1:

Een deel van de medicijnverspilling komt door de manier waarop in Nederland medicijnen worden voorgeschreven. Vaak ook tot frustratie van artsen en apothekers. "Als je weet hoe erg het is in vluchtelingenkampen, en nu zelfs ook in Nederland, dat mensen zich geen medicijnen meer kunnen permitteren, dan moet je wat doen", zegt huisarts Walter Schrader. Daarom nam hij samen met een aantal collega's het initiatief tot de petitie Red levens - vernietig geen bruikbare medicijnen. De petitie is inmiddels al ruim 13.000 keer getekend.

Er worden steeds meer experimenten gedaan om te kunnen nagaan of de overgebleven medicijnen nog aan andere patiënten kunnen worden vertrekt. Bijvoorbeeld met een temperatuurchip, dit hoor je in deel 2:

Als er zoveel medicijnen over zijn, waarom sturen we ze dan niet naar een land waar ze hard nodig zijn, zoals Oekraïne? Huisarts Walter Schrader vertelt: "Met een groep artsen hebben we een oproep gedaan en binnen no time hadden we 700 verhuisdozen vol met belangrijke medicijnen. En wat voor brief krijgen we van de inspectie? Dat als we ermee doorgaan we risico lopen op een gevangenisstraf van acht jaar en een boete van 150.000 euro. Verschrikkelijk, niet solidair. Onbegrijpelijk, hier moet een einde aan komen."

Luister naar deel 3:

Medicijnen is niet het enige dat ongebruikt de verbrandingsoven in gaat. Wat dacht je van die stapels incontinentiematerialen, verbanden en andere medische hulpmiddelen die hetzelfde lot is beschoren? Bij de Logistics Communtity Brabant zijn ze bezig dit probleem aan te pakken. Mariëlle Beers gaat met Anja Vissers het magazijn in.

Piet Berkers vertelt dat het om een verspilling van ruim boven 2 miljard gaat. "Enorm bedrag, zeker als je weet dat het kabinet 4,8 miljard moet besparen in de zorg. De helft ligt hier voor het oprapen."

De regels rondom medicijnen worden verzonnen in Europa en door de zorgverzekeraars. Die laten zich vooral leiden door economische motieven, vertelt Hanneke van Andel, farmaceutisch consulent duurzaamheid. "De zorg moet goedkoper, maar ze houden geen rekening met de ecologische aspecten."

Luister naar deel 4:

Urgentie is duidelijk

Dat er zoveel medicijnen worden vernietigd blijkt onder andere te liggen aan Europese wetgeving en het Nederlandse zorgverzekeringssysteem waarbij economie voor duurzaamheid gaat. Toch is er ook goed nieuws te melden. Vorige maand werd er namelijk een Green Deal 3.0 in de zorg gesloten.

En er gebeurt meer: Hanneke van Andel heeft de actie #ditisdeprijs gestart. "7% van de totale uitstoot wordt veroorzaakt door zorg. Beleidsmakers moeten daar iets mee, een andere manier van denken is nodig."

"De urgentie is duidelijk", zegt Merit Boersma van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen. "We hebben niet de tijd om hier jarenlang over te praten, maar dat gebeurt ook niet. Iedereen is bezig met concreet actie ondernemen, op alle fronten."

Luister naar deel 5: