Van welvaart naar welzijn: 'Rutte moet die verantwoordelijkheid nu oppakken'

Heijne schreef samen met bestuurskundige Hendrik Noten het boek Fantoomgroei. Daarin concluderen ze onder andere dat de economie al jaren harder groeit dan de inkomens meestijgen en ze onderzoeken hoe dat kan. Ook is ons systeem, dat continu streeft naar economische groei en niet naar welzijn, volgens hen failliet.

"Mensen voelen dat er iets niet klopt", zegt Heijne. "Men kan steeds minder kopen van het geld dat ze verdienen." De prijs van een huis wordt bijvoorbeeld ieder jaar 10 procent duurder, maar de CAO-lonen stijgen jaarlijks niet met 10 procent.

Naar beneden geduwd

Na de Tweede Wereldoorlog werd de rijkdom in de samenleving eerlijker verdeeld. Heijne: "Als het goed ging met het bedrijf, dan ging het ook goed beter met het personeel." Inmiddels besteden bedrijven het grootste gedeelte van de productie uit. Alleen de knappe koppen blijven goed betaald in dienst, de rest van de werknemers moet tegen de allerlaagste kosten leveren.

"Als je in het bedrijfsleven een functie hebt die niet super bijzonder is, dan word je steeds verder naar beneden geduwd", zegt Heijne. "Dat is de beweging die we moeten keren. Je krijgt een hele ongezellige samenleving als je zo doorgaat.”

Bbp als maatstaf

Volgens Heijne zijn we het normaal gaan vinden om het succes van ons land te meten aan de groei van het bruto binnenlands product (bbp). "Dus we meten het succes van politiek beleid af aan de hoeveelheid spullen die we maken. Dat volstaat niet meer", vat Heijne samen.

Presentator Jeroen Pauw las het boek van Heijne en vond dat we het er nú over moeten hebben. "Iedere bladzijde die ik las, vond ik relevant", zegt hij in Spraakmakers. Hij denkt dat nu het moment is om de problemen die dit boek beschrijft onder de aandacht te brengen. Vóórdat de formatie start. "Het is geen activisme, maar met dit boek laten we zien wat er aan de hand is."

'Rutte moet wat doen'

Of Rutte bij de vorming van een nieuwe regering de urgentie voelt om dit aan te pakken, is volgens beiden de vraag. Heijne: "Rutte zei na de verkiezingsuitslag dat hij een grote verantwoordelijkheid voelde. Dat is mooi, maar hij moet deze nu echt gaan oppakken. Wat hij de afgelopen tien jaar heeft gedaan, is vooral contraproductief geweest."

Heijne denkt dat de samenleving niet meer als een bedrijf gerund moet worden. "Met een bedrijf pomp je alle winstgevende takken op en de verlieslatende takken stoot je af. In een samenleving betekent dit dat je mensen afstoot."

Welzijn in plaats van welvaar

Pauw wil zich niet laten "beïnvloeden door cynisme" en hoopt dat deze boodschap in Den Haag aankomt. Het moet volgens beide heren weer gaan over welzijn in plaats van welvaart.

"Als er één leider is die zichzelf opnieuw kan uitvinden, dan is het Mark Rutte wel", zegt Heijne. "Laten we hopen dat hij zich de komende tien jaar gaan inzetten voor het versterken van de samenleving in plaats van het bedrijfsleven."

Tweede Kamerverkiezingen 2021

Bij NPO Radio 1 volg je alles rondom de Tweede Kamerverkiezingen. De belangrijkste verhalen en het laatste verkiezingsnieuws lees je hier. (Tip: met de NPO Radio 1-app ben je nóg sneller op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.)