Argos: Hoe eerlijk is die 'eerlijke' ananas?

Onderzoeksjournalist Olivier van Beemen vertrouwde het niet en reisde af naar het Afrikaanse land. Op zoek naar die stralende ananasboer van de poster boven het koelvak. Vrolijk lachend, met in zijn hand twee ananassen. ‘Ons fruit smaakt niet alleen hartstikke lekker, het geeft je ook een lekker gevoel’, staat er op de poster. ‘Dat komt doordat onze telers samen met de AH Foundation bijdragen aan betere leefomstandigheden voor de lokale gemeenschap.’

Een poster die een bij een winkelende Van Beemen vooral vragen oproept: bestaat die man op de poster wel echt? En kloppen die duurzaamheidsclaims van Albert Heijn wel?

Promotiemeisjes

Van Beemen is bekend van zijn jarenlange onderzoek naar de manier waarop Heineken in verschillende Afrikaanse landen te werk gaat. Hij publiceerde er twee boeken over: 'Heineken in Afrika’ en ‘Bier voor Afrika’. Ook maakte hij de radiodocumentaire 'Bloed&Bier in Rwanda'.

{podcast audio="114990" caption="" }

Eén van de onthullingen in het boek gaat over de manier waarop de biergigant promotiemeisjes gebruikt om de verkoop van zijn dranken te pushen. Seksuele intimidatie, het bed delen met leidinggevenden of klanten, al dan niet tegen betaling, behoren tot de dagelijkse realiteit voor deze vrouwen. Heineken kondigde na het verschijnen van het boek aan dat de misstanden zouden stoppen en in sommige landen worden ze niet langer ingezet.

'Schrijnende werkomstandigheden'

Op zoek naar de vrolijke ananasboer van Albert Heijn bezoekt Van Beemen ontwikkelingsprojecten van Blue Skies Foundation, een samenwerkingsverband tussen Albert Heijn, fruitverwerker Blue Skies en de Britse supermarktketen Waitrose. Van Beemen: "Die verkeerden in wisselende staat. Er waren schooltjes waarvan twee van de drie lokalen niet werden gebruikt, wc-blokken waar maar een deel van werkte, maar er was ook een school die er wel goed uit zag. Daar waren ze alleen dan weer vergeten de computers voor het ICT-lokaal te leveren."

Van Beemen spreekt ook met ex-medewerkers van Blue Skies, de fruitverwerker die de plastic bakjes met gesneden fruit levert aan Albert Heijn. Zij vertellen hem over schrijnende werkomstandigheden. "Intimidatie door leidinggevenden, contracten van maximaal een half jaar, vrouwen die werden lastiggevallen en zelfs vaste contracten in ruil voor seks aangeboden kregen, wc-bezoeken die worden getimed. Al met al niet het beeld dat je krijgt als je die posters ziet of de websites van Blue Skies en AH Foundation bezoekt."

Reactie Albert Heijn

Albert Heijn zegt zich niet te herkennen in de bevindingen van Van Beemen. In een schriftelijke reactie noemt de supermarktketen zijn onderzoek ‘ongefundeerd, incorrect, eenzijdig en vooringenomen’.

Ronald van der Aart, Manager External Relations: "Zo is het zorgelijk dat hij zich baseert op gesprekken met slechts tien voormalige medewerkers van onze leverancier van tropische fruitsalades uit Ghana Blue Skies die in een periode tot tien jaar terug bij het bedrijf werkten."

Kijk voor de volledige reactie van Albert Heijn op de website van Argos

Hulp en handel

Het Nederlandse ontwikkelingshulpbeleid is de laatste jaren steeds meer gericht op handel. Bedrijven worden gestimuleerd om zich in opkomende economieën te vestigen, maar veelal gebeurt dat in zogeheten 'economische vrije zones'. Ook het bedrijf Blue Skies staat in zo'n zone, op zo'n dertig kilometer van hoofdstad Accra. Het betaalt daarom veel minder belasting dan lokale bedrijven.

Oxfam-Novib-medewerker Eveline Rooijmans: "Dat er geen onderwijzer voor de klas staat, kan te maken hebben met het feit dat de Ghanese overheid heel weinig belastinginkomsten ontvangt, omdat dit soort bedrijven in belastingvrije zones opereren. Als de Nederlandse overheid wel stimuleert dat Nederlandse bedrijven zich daar vestigen, maar daar niet druk op uitoefent om ook belasting te betalen blijf je eeuwig in zo'n vicieuze cirkel draaien. Die mensen daar hebben er heel weinig aan."