Kinderen in topsport: 'We moeten niet blind zijn voor de schaduwkanten'

Voormalig topzwemmer Johan Kenkhuis vindt dat er veel aandacht naar het fysieke en technische aspect gaat, maar weinig naar het mentale aspect. Er moet volgens hem een begeleider zijn die kan relativeren en geen belang heeft bij de prestaties van de jonge sporter. "De trainers en ook de ouders zijn heel erg bezig met de sportieve prestaties en die raken zich daar ook wel eens in kwijt en dat kan gevaarlijk worden."

Mensen in opleiding

Op die disbalans van aspecten wijst ook ontwikkelingspsycholoog Steven Pont. Kinderen zijn mensen in opleiding en hebben ontwikkelingstaken te volbrengen, legt hij uit. "Als je te druk bent met één aspect van het leven, sneeuwen die andere ontwikkelingstaken onder", zegt hij. Hij doelt op lichamelijke ontwikkeling, maar ook ontwikkelingen op emotioneel, mentaal en sociaal vlak. "Mensen hebben nog de rest van hun leven last van dingen die ze gemist hebben omdat ze altijd met die sport bezig waren."

Pont legt uit dat kinderen wel kunnen groeien door prestaties. "Door dingen te willen en door hun potentieel waar te maken", legt hij uit. "Het wordt wat anders wanneer kinderen het doen om hun ouders te plezieren. Dan is het niet meer van henzelf, niet vanuit intrinsieke motivatie."

Het omslag punt van sport naar arbeid

Ook Marjan Olfers, hoogleraar hoogleraar sport en recht aan de Vrije Universiteit, noemt die intrinsieke motivatie. "Het kan heel goed zijn om het optimale uit jezelf te halen", zegt Olfers. Kinderen kunnen vanuit een intrinsieke motivatie willen sporten, en dat op hoog niveau willen doen. "Maar moeten niet blind zijn voor schaduwkanten die topsporten in zich kan hebben."

Zijn minderjarige topsporters juridisch wel goed beschermd? Volgens de hoogleraar zijn de kinderen in beginsel goed beschermd, en voldoen de regelingen in Nederland aan internationale kinderverdragen. "Maar er is een omslagpunt wanneer sporten meer kenmerken gaat vertonen van arbeid, waardoor het vrijwillige, ongedwongen karakter verdwijnt." Het is belangrijk om te kijken naar wat het doet met een kind wanneer sport arbeid wordt, vindt Olfers. "Daar wordt te weinig onderzoek naar gedaan."

Boevenogen

Elsbeth Teeling is de moeder van skateboarder Keet Oldenbeuving, die vorig jaar op 16-jarige meedeed aan de Olympische Spelen in Tokio. "We ondersteunen Keet zo veel mogelijk en ik vraag me vaak af: heeft Keet nog 'boevenogen'? Straalt ze nog? Dan weet ik dat het goed gaat."

Vooral relativeren is belangrijk, volgens Teeling. "Als ze niet zo goed presteert op een wedstrijd dat weet zij dat wij er nog steeds onvoorwaardelijk voor haar zijn. Skateboarden is een sport van vallen en opstaan, ze kan heel goed relativeren."

"Het gaat uiteindelijk niet om de winst", zegt Teeling. "Het gaat erom dat je doet wat je het allertofst vindt. Keet vindt het te gek om op dit niveau te skateboarden."