Donny Moonen werd onterecht neergezet als pedofiel en moordenaar van Gino (9)

Moonen werd online volledig door het slijk gehaald als mogelijke dader van het zware misdrijf. Dat terwijl hij volledig onschuldig was en er niets mee te maken heeft. Alleen zijn naam lijkt veel op die van de werkelijke dader en ze komen uit dezelfde buurt. "Het verhaal begon op een zaterdagmiddag", vertelt hij. "Ik was het tuinhuisje dat mijn vader en ik net geplaatst hadden aan het verven. Op een gegeven moment werd ik gebeld door mijn directrice van de basisschool waar ik werk."

Zijn leidinggevende zei dat ze meermaals was gebeld door verschillende media met vragen over Moonen. Diezelfde ochtend las hij al enige berichten in een appgroep met zijn voetbalvrienden. "Sommige voetbalmaatjes van mij wonen in de buurt van waar dat jongetje is gevonden. Toen werd er nog een beetje lacherig over gedaan", zegt hij. "Maar ik had niet meteen de link gelegd met dat ik dat zou kunnen zijn."

'Je wordt neergezet als pedofiel'

Inmiddels bleek dat er ook een foto van hem rondging op het internet. Zelf heeft Moonen geen sociale media, maar de foto bleek van zijn spelerspas van de voetbalclub afkomstig te zijn. "Iemand heeft die foto gevonden en geplaatst", zegt hij met een brok in zijn keel.

Moonen werd online neergezet als pedofiel. "Mensen schrijven: 'dit zou 'm kunnen zijn' en 'die jongen werkt met kinderen'. "Als je op dat moment op Google Donny M. intypte, of Donny M. Geleen, dan kwam je bij mij uit, want dat werd gelijk doorgelinkt naar de basisschool waar ik werk. Zodoende hadden mensen het idee dat ik het zou kunnen zijn."

Steen door de ruit

Zelf bleef Moonen er nog vrij nuchter onder, maar dit kon ook anders aflopen, zegt Johan Hoeijmakers, teamchef generieke opsporing politie-eenheid Limburg. Hoeijmakers was destijds betrokken bij de zaak en stond Moonen bij met hulp. Hij zegt: "Wij zagen dat twitterbericht. Normaal doen wij iets minder via Twitter, maar nu hebben we gelijk een bericht eruit gegooid." Online ging het om Donny M. uit Maastricht, maar de politie deelde vrij snel dat zij een Donny M. uit Sittard-Geleen hadden aangehouden.

De druk op de politie wordt opgevoerd wanneer mensen onschuldigen zwartmaken op sociale media. "Als er namen genoemd worden op sociale media, en daar wordt 's avonds een ruit ingegooid omdat iemand denkt dat dat een pedofiel is en dat die te maken heeft met de verdwijning van of met de zaak, dan zullen wij veiligheidsmaatregelen moeten nemen", zegt Hoeijmakers. "We zullen ook dreigingsinschattingen moeten maken. Wat betekent het als je op sociale media staat als verdachte van een zwaar misdrijf?"

'Mensen belemmeren onderzoek'

Hoeijmakers benadrukt de kracht die sociale media heeft en hoe de politie hier dankbaar gebruik van maakt in gevallen van opsporing bij vermissingen. "We hebben zelf heel veel aan berichten rondom verdwijningen. Zeker bij vermissingen en vermissingen van minderjarigen hopen we dat er 17 miljoen Nederlanders met ons meekijken en meedenken."

Toch zit er een keerzijde aan sociale media. "Mensen gaan conclusies trekken en zelf rechercheren via sociale media", legt Hoeijmakers uit. In sommige zaken belemmeren mensen zelfs een onderzoek. Zo benadert de politie soms mensen die ze als getuigen willen horen, maar vervolgens geen zin meer hebben om met hen te praten omdat ze online in een kwaad daglicht zijn gezet. "Ik ben al geslachtofferd door het publiek", hoort hij dan.

Aanspreken op gedrag

Met enige regelmaat spreekt de politie mensen aan op hun gedrag. Zo ook in het geval van Moonen. "Met name op Facebook zagen we naar onze mening te veel berichten voorbijkomen waar we van denken: dit gaat wel heel erg ver. Hier worden mensen beschadigd die vanuit onze optiek niks met de zaak te maken hebben. Ze worden beschuldigd van pedofilie en noem maar op", vertelt Hoeijmakers.

Hij heeft met een aantal van deze mensen contact gezocht. Een aantal mensen zijn volgens hem voor rede vatbaar, zegt hij, maar sommigen niet. "Die zeggen: dit is een groot complot en de politie zal daar ook wel deel van uitmaken. Bij sommige mensen is het feit dat als de politie belt ze zeggen: zie je wel. De overheid heeft er ook mee te maken. Je komt dan in een complottheorie terecht en dat wordt alleen maar erger."

Handelen uit empathie

Hoogleraar psychologie aan de VU Amsterdam Paul van Lange, vertelt dat het delen vaak begint vanuit een gevoel van boosheid. Dan ontstaat er een discussie en denken mensen soms een bijdrage te kunnen leveren. De risico's hebben ze minder op de radar. Hij zegt dat mensen handelen uit empathie. "Wat mensen vaak doen is op basis van relatief kleine stukjes informatie een verhaal maken."

Mensen krijgen volgens de hoogleraar onterecht vertrouwen in hun eigen verhaal. De gevolgen van hun actie, het creëren van een ander slachtoffer, kunnen ze dan vaak niet overzien. "Mensen zullen snel kiezen voor een klein beetje onzorgvuldigheid in het delen van informatie", zegt Van Lange.

Aangifte

Moonen besloot uiteindelijk op advies van de politie aangifte te doen tegen de persoon die zijn foto onterecht online verspreidde. Met succes, want deze persoon heeft een geldboete gekregen en een voorwaardelijke celstraf, indien hij opnieuw in de fout zal gaan, aldus Moonen. "Ik ben zelf bij de uitspraak geweest, die persoon zelf niet. Hij gaf via zijn advocaat aan dat hij niet beducht was op het gevolg hiervan en dat dat nooit de bedoeling is geweest", zegt Moonen. "Je krijgt geen antwoorden wat iemand als reden opgeeft. Ik had hem wel graag in de ogen willen kijken om te vragen: wat bezielt je om dit te doen?"

Moonen heeft er inmiddels gelukkig geen last meer van. Hij is blij dat hij aangifte heeft gedaan en dat de zaak is voorgekomen bij de rechter. "Voor mij was het heel belangrijk om te laten merken dat je er niet mee mag wegkomen als je zoiets over iemand zegt terwijl je er niks van weet."