'Negeer eens het nieuws' en 4 andere tips om helder te blijven denken in verwarrende tijden

Onze tijd kookt over van verwarring over wat nu waar is en wie of wat je kunt vertrouwen, schrijven de twee hoogleraren in hun boek. Om een beetje licht in die duisternis te geven, hebben de filosofen zeven regels opgeschreven om hiermee om te gaan. Vijf daarvan lichten we hier toe.

'Overschat jezelf niet'

"Denk niet dat jij met je individuele kritische denken wel kan uitvinden hoe het zit met enorm ingewikkelde maatschappelijke kwesties", waarschuwt De Ridder. "Je denkt misschien: ik ga gewoon even research doen, even googelen en na een uurtje snap ik het allemaal wel." Maar dat is volgens De Ridder bij heel veel onderwerpen totaal onmogelijk. "Denk bijvoorbeeld aan stikstof of het Midden-Oosten. Dat zijn zulke ingewikkelde kwesties, je overschat jezelf totaal als je denkt dat je daar wel even uitkomt en een heel duidelijke mening kunt vormen."

'Verander één keer per week van mening'

In het boek schrijven De Ridder en Peels ook dat je iedere week op minstens één onderwerp van mening moet veranderen. "Je moet niet veranderen om het veranderen, maar als je merkt bij jezelf dat je al een jaar lang allemaal dezelfde dingen ziet en je ziet geen reden om je mening aan te passen, dan is er waarschijnlijk toch iets mis." Volgens De Ridder heb je moed nodig om te erkennen dat anderen soms ook een punt hebben.

Reinout van Asbeck, inspirator van het polarisatie-experiment van Spraakmakers, besloot om andere media tot zich te nemen en denkt dat je mening op den duur ook een deel wordt van je identiteit. "Mening en identiteit worden aan elkaar vastgeplakt, waardoor het moeilijk wordt om van mening te veranderen."

'Vertrouw kritisch'

Je mening wordt meestal niet alleen door jezelf gevormd, maar ook door je omgeving. In hun boek schrijven De Ridder en Peels daarom over hoe je samen met anderen beter kunt denken. "Door andere mensen te vertrouwen, kun je je kennis enorm uitbreiden", schrijven de filosofen. Maar daar moet je niet naïef in zijn, want anderen kunnen je ook misleiden of fouten maken.

"Je moet je ogen openen en je antenne aan hebben staan om te zien of er iets misgaat." Maar kun je iemand die altijd kritisch is en iedereen wantrouwt al snel in de hoek van een complotdenker zetten? Daar is De Ridder niet per se bang voor. "Je kunt natuurlijk best een basishouding van vertrouwen hebben, maar tegelijkertijd wel alert blijven."

'Omring je niet alleen met gelijkgestemden'

Worden meningen alleen maar stelliger als je in een bubbel van gelijkgestemden leeft? De filosofen denken van wel, dus probeer ook eens uit je bubbel te komen. De Ridder heeft veel bewondering voor het experiment dat Van Asbeck is aangegaan en volgens hem zouden veel meer mensen dat kunnen doen.

Volgens Van Asbeck hoef je daarvoor echt niet je hele mediadieet om te gooien, maar kan het ook in kleine stapjes. "Mijn kinderen voetballen en dan kan ik als ouder bij mijn eigen vrienden blijven staan, maar ik kan ook even een praatje met de tegenstanders maken."

'Negeer het nieuws'

Hoewel deze laatste tip een beetje met een knipoog is bedoeld, is het volgens De Ridder wel zo dat je een vertekend wereldbeeld krijgt als je alleen maar de krantenkoppen bekijkt of de headlines bij nieuwssites leest. Het gaat daar volgens de filosoof toch vaak vooral over rampen en negativiteit.

"Wat wij willen adviseren: stop niet bij de headlines maar lees ook achtergrondverhalen of wat boeken." Van Asbeck denkt dat je dit niet alleen kan bereiken door andere informatie te lezen en tot je te nemen, maar ook door af en toe in een andere wereld te stappen. "Andere mensen ontmoeten is helemaal niet zo moeilijk."