Fascistisch beeldmerk in pro-zwartepietgroepen

In Facebookgroepen van voorstanders van Zwarte Piet wordt een fascistisch beeldmerk gedeeld, ontdekte Pointer. Mensen die het beeldmerk delen zijn zich niet per se bewust van de achtergrond van het logo. Datajournalist Thomas Mulder: "Het is ernstig als we niet precies weten wat we delen."

Het beeldmerk dat gedeeld wordt is ontworpen door de fascistische groepering Zwart Front, dat is opgericht in 2012. De groepering verwijst naar Zwart Front dat in 1934 werd opgericht als fascistische politieke partij en in 1941 verboden werd door de Duitse bezetters.

Het beeldmerk is te zien op een ronde 'sticker' waarop Zwarte Piet staat afgebeeld, met het logo op de muts van Zwarte Piet. "In eerste instantie lijkt het vrij onschuldig, maar als je verder inzoomt zie je het logo van Zwart Front terugkomen. Dan moet je wel goed ingelezen zijn en iets meer weten van deze groepen."

Boze burgers

De mensen die pro Zwarte Piet zijn en de afbeelding delen zijn niet direct racisten of fascisten - in veel gevallen hebben ze het waarschijnlijk niet door. "Dit zijn gewoon boze burgers die zich misschien minder gehoord voelen in de politiek." Deze burgers verenigen zich veelal op sociale media, waar veel afbeeldingen rondgaan in groepen.

Paul Römer, directeur bij Talpa, vindt het typerend voor de media in deze tijd. "De dynamiek is veranderd en de verspreiding gaat heel snel." Waar jaren geleden nog een "journalistieke zeef" was, waardoor je wist welk gedachtegoed de bron had, is dat met Facebook en Twitter vaak niet duidelijk. "Dus dit soort vergissingen zijn snel gemaakt."

Extreem-rechts in debat

Hansje van de Beek deed voor Medialogica onderzoek naar hoe extreem-rechtse ideologieën steeds meer mainstream worden. Daarvoor keek ze naar de VS, waar de alt-right-beweging is begonnen, eigenlijk met een online ruzie: de gamer gate. Een aantal feministen zeiden graag meer vrouwelijke spelers en diversiteit in games te willen zien.

Van de Beek: "Dat is uit de hand gelopen. Meerdere feministen zijn kapotgemaakt. Verkrachtingsfantasieën, doodsbedreigingen met beschrijvingen die je niet wil weten."

De groepen hanteren een extreem aanvallende tactiek om ideeën te verspreiden. "Het is een kleine beweging die veel kan praten en gedachtegoed verspreidt. Social media is daar erg geschikt voor."

Handboeken

In Amerika is er een handboek waarin staat hoe je antisemitisme moet verkopen. "Met ironie, zodat je kunt zeggen dat het een grapje is. Als dat vaak gebeurt gaan mensen toch denken: misschien zit er iets in."

De andere tactiek is het verspreiden van complottheorieën. Van de Beek geeft het voorbeeld van de omvolkingstheorie. "Dat is het idee dat migranten en moslims naar Europa worden gehaald om hier de boel over te nemen." Het complot verandert per keer, zodat het aansluit op het doel van de verspreider. "Langzaam wordt het extreem-rechtse in makkelijke, zachtere worden naar voren gebracht."

Wel of geen aandacht geven?

Van de Beek ziet dat de groeperingen liever geen aandacht in de media. "Het gaat vooral om complotten. Mensen geloven dingen die niet waar zijn."

Römer is het daar niet mee eens. "Iedereen heeft het recht te zeggen wat hij denkt. We moeten alleen oppassen dat kleine meningen van kleine groepen niet het podium halen." Daar ligt volgens hem een taak voor de traditionele media. "Het gevaar is polarisatie en onverdraagzaamheid. Geen samenleving wordt daar beter van. Het is belangrijk mainstream media duiding geven."