Zeer schadelijk voor mens en milieu – de soja-import uit Brazilië

Momenteel helpt de Nederlandse overheid Brazilië met de aanleg van de zogeheten Corredor Norte: een gigantisch infrastructuurproject om soja uit het midden van Brazilië naar de havens te brengen voor de buitenlandse markten. De overheid zegt dat ze het duurzaam doen, maar is dat ook zo? En wat zijn de consequenties van deze grootschalige soja-import?

Dwars door de Amazone

Te gast in Spraakmakers was Karlijn Kuijpers, journalist van het onderzoeksplatform Investico. "Soja wordt in Brazilië voornamelijk in het midden van het land geproduceerd, in de deelstaat Mato Grosso, een gebied dat eigenlijk ver ligt van elke kust", vertelt ze. "Ze hebben al jaren lang een probleem met het exporteren van soja naar de buitenlandse markten. En omdat er steeds meer soja wordt geproduceerd zijn boeren op zoek gegaan naar een nieuwe route om die soja te exporteren."

"Wat ze hebben bedacht, met hulp van Nederlandse bedrijven en steun van de Nederlandse overheid, is om die soja via het noorden te exporteren. Het heet de Noordelijk exit. Maar ten Noorden van Matto Grosso ligt de Amazone. Dus die weg via het noorden moet de Amazone gaan doorkruisen."

Landconflicten

Wat gaat er gebeuren? Er worden verschillende infrastructuurprojecten aangelegd als havens en spoorwegen, wegen worden geasfalteerd en er komen stuwdammen om rivieren bevaarbaar te maken. Allemaal om ervoor te zorgen dat al die tonnen soja via de Amazone kunnen worden geëxporteerd.

Dus er zal sprake zijn van ontbossing, maar behalve milieubelastend zijn de projecten ook belastend voor de inwoners. De overheid is afwezig in dat gebied, en dat gaat zorgen voor landconflicten. "Inheemsen hebben eeuwen lang een strijd gevoerd om hun rechten erkend te krijgen", vertelt Kuijpers. "Bij veel is dat nog maar half gelukt, en zij zijn dus enorm kwetsbaar voor de negatieve gevolgen van zo’n haven of weg. Hetzelfde speelt voor gevluchte slaven, die in de tijd van de slavernij in het bos zijn gaan wonen. Zij hebben geen documenten of officiële landrechten en dat zorgt dat ze er ook vanaf gegooid kunnen worden als er een sojaboer komt."

Reputatieprobleem

Advocaat Andre Seebregts zat ook aan tafel bij Spraakmakers. Voor hem is het vooral schokerend dat de Nederlandse overheid en ambassade weten van de schadelijke effecten, en toch doen alsof het buitengewoon duurzaam is. Dat vond Karlijn Kuijpers ook: "Wij hebben interne documenten opgevraagd bij het ministerie. We kregen een stapel van tachtig documenten over dat infrastructuur project. En daaruit bleek dat Nederland de projecten wel duurzaam nóemt, maar dat ze heel goed weten dat het niet te realiseren is in zo’n gebied."

Er was bijvoorbeeld een lijstje waarin ze opsomden wat de negatieve gevolgen waren. Dat liep uiteen van corruptie, moord, ontbossing en landconflicten. Kuijpers: "Daarover zeggen ze: ja, er zijn veel problemen. Maar er zijn ook veel economische kansen, dus dat project wordt voortgezet. Dus ze zien die duurzaamheidsgevolgen, voor mens en milieu, vooral als een reputatieprobleem."

Elke dag een stuk vlees

Volgens filosoof Angela Roothaan, ook te gast, is het belangrijk een breed plaatje te trekken. Waarom komt er zoveel soja onze kant op? Roothaan: "Wat we ons moeten afvragen is: waarvoor die soja? Dat wordt aan dieren gegeven die we dan weer opeten. Is het wel zo belangrijk om elke dag een stuk vlees te hebben?"

Onderzoeksjournalist Karlijn Kuijpers wacht op een reactie op haar onderzoek van Sigrid Kaag, Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

Spraakmakers-verslaggever Mijke van Wijk maakte eerder een documentaire voor de VPRO over de consequenties van de ontbossing van de Amazone. Met Mirjam van Biemen volgde zij de groene criminoloog Tim Boekhout van Solinge die inheemse volkeren helpt in hun strijd tegen de houthandelaren. Klik hier om het te beluisteren.

Meepraten met het nieuws van de dag? Volg Spraakmakers op Facebook en Twitter.

Ook Spraakmaker worden? Meld je aan voor de community!

Wij zijn op zoek naar mensen die met ons willen meepraten en meedenken over onderwerpen op de radio. Daarom willen we graag van jou horen wat jij vindt dat nieuws is. Of wat nieuws zou moeten zijn.

We horen elke dag vooral meningen over het nieuws. Maar is het niet veel interessanter om mensen vanuit hun ervaring aan het woord te laten? Dat alles vanuit het principe: vertel ons wat je weet, niet alleen wat je vindt. Lijkt het jou interessant hierover mee te praten of wil je meer informatie? Mail naar spraakmakers@kro-ncrv.nl of meld je aan!