Dit zijn de zes vormen van intimidatie waar hoogleraren onder lijden

Uit het onderzoek komen zes vormen van intimidatie naar voren:

1. wetenschappelijk sabotage: promoties dwarsbomen, naam van publicatie verwijderen
2. seksuele intimidatie: ongepaste, dubbelzinnige opmerkingen, aanrakingen, berichtjes in de nacht
3. fysieke en verbale dreiging: schelden, schreeuwen
4. laster: kleineren
5. uitsluiting: van de kerstborrel en andere sociale events
6. het problematiseren van speciale voorzieningen: voor zwangere vrouwen, gehandicapten, ziekte, rouw… het ontzeggen van tijd en of ruimte om bijvoorbeeld te kunnen kolven.

Porno-pumps

Hoewel ook mannen hier last van hebben, zijn het voornamelijk vrouwen die hiermee te maken krijgen. Rivke Jaffen is onderzoeker aan de UvA. Zij kent de voorbeelden ook uit haar omgeving. Dat tegen vrouwen wordt gezegd: ‘Wat een mooie porno-pumps’ of ‘heb je weer een little black dress aan’.

Hanneke Takkenberg vult aan: Mijn mannelijke collega’s worden aangekondigd met professor doctor etcetera, en ik met Hanneke. Dat zijn dingen die heel subtiel zijn.’ Uit het onderzoek blijkt dat dit soort voorbeelden structureel zijn: Het kleineren van vrouwelijke collega’s, diefstal van gegevens, het zorgen dat iemand niet voor promotie in aanmerking komt. En veel vanuit de leidinggevenden komen.

Een van de conclusies van het onderzoek is dan ook dat de academische cultuur kan worden gekarakteriseerd als competitief, prestatie gedreven en geïndividualiseerd - kenmerken die collegialiteit hinderen

Topje van de ijsberg

Het onderzoek spreekt ook uit dat het vermoeden is dat wat zij hebben gevonden slechts het topje van de ijsberg is. Er was ook veel angst bij vrouwen om aan het onderzoek mee te doen. Uiteindelijk werden 53 vrouwen geïnterviewd, maar wel vaak anoniem uit angst voor represailles. Takkenberg zegt dat ze berichten van academici krijgt die nu zeggen dat ze niet mee durfden te doen aan het onderzoek, maar blij zijn dat het er is.

Takkenberg: “Het is heel erg belangrijk dat het leiderschap binnen de universiteiten en de Umc’s een zero-tolerance-beleid gaat voeren. Want gedragscodes zijn er wel maar aan handhaving wordt niet gedaan. Eén van de ondervraagden in het onderzoek vertelt ook dat het wel lijkt alsof sommige leidinggevenden en top-onderzoekers boven de wet staan.

Teams, niet individuen

Ook denkt Takkenberg dat het instellen van een ombudspersoon een goed idee is. Een plek waar mensen terecht kunnen en die onafhankelijk onderzoek kunnen doen. Want een andere conclusie uit het onderzoek is dat vrouwen die met intimidatie terecht kunnen niet goed gehoord worden. Vertrouwenspersonen zijn er wel maar kunnen weinig doen. Takkenberg: ‘Dat systeem werkt niet.’

Vrouwen worden er ook daadwerkelijk ziek van, zeggen hun baan op, gaan aan de medicijnen. Deze cultuur heeft ook een nadelig effect op het niveau van het wetenschappelijk onderzoek in Nederland. De cultuur moet veranderen binnen de universiteiten. Je moet nadenken over hoe je wilt dat de wetenschap er over dertig jaar uit ziet. En dat moet gaan over diversiteit, over teams en niet over individuen.