Wetenschap & Techniek

Doorbraak bananenziekte redt banaan niet van ondergang

foto: Pixabayfoto: Pixabay

Nieuws
Doorbraak bananenziekte redt banaan niet van ondergang

[NTR] Wetenschappers hebben een banaan genetisch aangepast, waardoor hij niet vatbaar is voor de gevreesde Panamaziekte. Een belangrijke doorbraak, maar toch benadrukken de onderzoekers dat het bananenprobleem nog lang niet is opgelost.

Het is je waarschijnlijk niet ontgaan: bananen worden met uitsterven bedreigd. Dat komt doordat schimmels de bananenplanten aantasten. Twee bananenziekten zijn de grote boosdoeners: de Black Sigatoka en de Panamaziekte. Voor die laatste hebben wetenschappers nu een resistente banaan ontwikkeld.

Twee grote bananenziekten

De Panamaziekte wordt veroorzaakt door de bodemschimmel Fusarium, die complete bananenplantages vernietigt en daardoor de bananenproductie in heel Zuidoost-Azië bedreigt. De Black Sigatoka ziekte wordt juist veroorzaakt door een bladschimmel. De ziekte dwingt bananentelers om steeds meer bestrijdingsmiddelen, pesticiden, te gebruiken. Daardoor wordt de schimmel echter sneller resistent tegen die middelen. Bovendien tasten de bestrijdingsmiddelen het milieu aan.

Banaan verdedigt zichzelf

Om de resistente banaan te ontwikkelen, gebruikten de onderzoekers een resistentie-gen dat ze vonden in een wilde bananensoort. Door het gen in de Cavendishbanaan te plaatsen, kan de banaan zich verdedigen tegen de schimmel. Dat onderzochten Wageningse wetenschappers samen met collega’s uit Australië, waar de bananenplanten drie jaar stand hielden op besmette grond. Opvallend is dat het gen van nature ook in de Cavendishbanaan aanwezig is, maar niet actief genoeg om de plant te beschermen. De wetenschappers publiceerden het onderzoek in het blad Nature Communications.

Belangrijke banaan

Behalve dat het verdwijnen van bananen jammer zou zijn voor Westerse bananenliefhebbers, zijn er nog andere flinke nadelen. Bananen zijn namelijk de voornaamste voedselbron voor meer dan 400 miljoen mensen in de tropen. Ook is het de meest gegeten vrucht in de wereld. Boeren in meer dan honderd landen zijn voor hun bestaan volledig afhankelijk van de banaan.

Doorbraak

De Wageningse onderzoekers zijn blij, ze spreken van een doorbraak. Tegelijkertijd benadrukken ze dat dit slechts een begin is. Ze moeten nog onderzoeken of de bananen qua opbrengt en smaak net zo goed zijn als de originele Cavendishbananen. Een andere belangrijke volgende stap is zorgen voor meer variatie in de banaanproductie. Nu de onderzoekers weten wat de banaan resistent maakt, kunnen ze aan de slag om ook zonder genetische modificatie een resistente banaan te kweken.

Kwetsbare banaan

Wereldwijd zijn er vele soorten bananen, maar de meeste bananensoorten zijn niet eetbaar. Van de eetbare bananen ligt er één soort in al onze winkels: de Cavendishbanaan. Deze banaan is goed voor 85 procent van de wereldhandel. Dat er wereldwijd nauwelijks variatie is, maakt de bananensector kwetsbaar. Bovendien is de Cavendishbanaan zelf ook erg kwetsbaar. Boeren stekken de plant, dus de bananen zijn allemaal klonen van elkaar. Doordat de bananen zijn genetisch identiek zijn, kan de schimmel zich makkelijk verspreiden. De schimmel infecteert de wortels, tast het vaatsysteem aan en doodt uiteindelijk de plant.

Mmm, lekker DNA

Met genetische modificatie kunnen onderzoekers eigenschappen van planten, bacteriën of gisten veranderen. Daarvoor knippen wetenschappers stukjes DNA uit een cel en plakken dit DNA vervolgens in een ander organisme. Zoals nu in de banaan. Dat klinkt misschien gek, een banaan met DNA, maar dat is het niet. DNA zit in alles wat leeft. Je eet dus heel de dag door DNA, onder andere in groente, melk of eieren. Je lichaam breekt stukjes DNA, ook gemodificeerd DNA, af tot nuttige suikers en aminozuren.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).