Duitsland vertraagt trein Amsterdam-Berlijn

Zowel de NS als verantwoordelijk minister Stientje van Veldhoven willen dat er een snellere trein van Amsterdam naar Berlijn gaat rijden. Op dit moment stopt de trein op zestien stations; zes keer in Nederland, tien keer in Duitsland. De totale reistijd is daardoor bijna zesenhalf uur.

Een voor de hand liggende oplossing om de reistijd te verkorten is het overslaan van stations, maar dat ligt gevoelig. Onderzoek van de provincie Overijssel naar een snellere verbinding is door Bad Bentheim en Rheine beïnvloed.

Betalen is bepalen

In 2015 wordt op initiatief van de EUREGIO; een Nederlands-Duits samenwerkingsverband in de grensregio, een onderzoek gestart naar het traject Amsterdam-Berlijn. Hierbij worden twee uitgangspunten geformuleerd: het versterken van grensoverschrijdende OV-verbindingen en een snellere verbinding.

De EUREGIO wijst de provincie Overijssel aan om het onderzoek te leiden. Verschillende Nederlandse en Duitse overheden uit de grensregio sluiten aan en worden projectpartner. Het Nederlandse Goudappel Coffeng en het Duitse Railistics voeren het onderzoek uit. De bureaus schrijven een onderzoeksvoorstel waarin een aantal verbeterpunten wordt onderzocht.

Een maand later presenteren de onderzoekers het plan aan de betrokken projectpartners. Er ontstaat ophef: in een aantal varianten wordt het overslaan van stations meegenomen. Met name aan Duitse zijde zijn ze het niet eens met het onderzoeksplan omdat hun stations dreigen te vervallen. Bad Bentheim en Rheine maken zich er daarna hard voor om vooral niet te onderzoeken hoeveel tijdwinst het oplevert als hun stations uit het traject vallen.

Bad Bentheim

In een interview met de lokale krant Grafschafter Nachrichten uit de burgemeester van Bad Bentheim, Volker Pannen, zijn zorgen. Er ontstaat onrust in de regionale politiek. Ook Rheine, de eerstvolgende halte op het traject Amsterdam-Berlijn, is niet blij met het onderzoek. Uit email- en briefverkeer in handen van Reporter Radio blijkt dat zowel de burgemeester van Bad Bentheim als politici uit de stad Rheine contact hebben gezocht met de provincie Overijssel en de EUREGIO. De politici voeren een pleidooi voor hun stations met als doel geen variant te onderzoeken waarin hun stations worden overgeslagen.

Om de commotie de baas te worden, nemen de projectpartners opnieuw plaats aan de tekentafel. Ze besluiten de onderzoeksvraag aan te passen: de IC Berlijn wordt nu onderzocht 'vanuit het perspectief van de EUREGIO waarbij geen bestaande stations in de EUREGIO mogen worden overgeslagen', vertelt een anonieme bron.

Eind 2017 verschijnt het rapport. Bad Bentheim en Rheine zijn - in tegenstelling tot de stations Hilversum, Amersfoort, Apeldoorn, Deventer, Almelo, en Bünde/Bad Oeyenhausen - in geen enkele variant geschrapt. Als minister (destijds staatssecretaris) Stientje van Veldhoven en haar Duitse collega Enak Ferlemann in 2018 een inventarisatie laten doen naar de verbetering van het traject Amsterdam-Berlijn, wordt het onderzoek van de provincie Overijssel als een van de bronnen opgevoerd. Het ministerie reageert nu dat het onderzoek niet ten grondslag lag aan de inventarisatie.

Apeldoorn

Niet alleen aan Duitse zijde is er ophef. Als het onderzoek is gepubliceerd, stapt de gemeente Apeldoorn naar de provincie Overijssel. Zij lezen dat er een scenario in het verslag staat waarin station Apeldoorn als internationale tussenstop wordt overgeslagen. "Natuurlijk hebben we aan de bel getrokken", zegt wethouder Wim Willems. "Het is belangrijk dat we op dit belangrijke knooppunt verkeersstromen aan elkaar knopen. Het is niet goed voor inwoners van Gelderland om ze over te slaan. Het is een waanzinnig idee!"

Mocht Apeldoorn in de toekomst worden overgeslagen, dan hoeft Willems niets meer met de internationale trein te maken te hebben. Willems: "Dan weet ik een ding: als ik naar Berlijn moet, dan is voor mij de trein niet meer aantrekkelijk. In plaats van een uur naar Hengelo met een andere trein, om daar vervolgens over te stappen; dan kan ik beter met het vliegtuig."

In een reactie op de voorgelegde feiten reageert burgemeester Volker Pannen van Bad Bentheim: "Misschien klopt het, ik herinner het me niet meer. Het is van groot belang dat Bad Bentheim in het traject blijft." De provincie Overijssel zegt zich niet te herkennen in het beeld dat wordt geschetst van onderzoek dat beïnvloed wordt. Rheine geeft toe een brief te hebben gestuurd, maar niet met de bedoeling het onderzoek te beïnvloeden.

Een uitgebreide reportage over de trein van Amsterdam naar Berlijn is te horen in Reporter Radio, zondagavond om 19.00 uur op NPO Radio 1.