'Laatste ruimtewandeling liep bijna fataal af'

De Italiaanse astronaut Luca Parmitano maakt vandaag de eerste van vier ruimtewandelingen om een 'chirurgische operatie' uit te voeren. Maar een wandeling in de ruimte is nooit helemaal zonder gevaar, legt Space Expo-directeur Rob van den Berg uit. "Parmitano's laatste ruimtewandeling liep bijna fataal af."

Lekkend pak

"Na een uur werk voelde Parmitano koud water in zijn nek, dat hoort niet." Er bleek een lek in het pak te zitten. Doordat een astronaut zweeft en gewichtloos is, is het water plakkerig en kruipt het de neus, ogen en mond in." Het was kritisch want hij kon bijna niets zien en niets horen." Parmitano moest op de tast de ingang van het International Space Station (ISS) terugvinden.

Spaceluier

Voordat de ruimtewandeling begint, moet het pak aangetrokken worden. Door de gewichtloosheid neemt dat enkele uren in beslag. Gecombineerd met een ruimtewandeling die ruim zes uur duurt, betekent dat dat de astronaut een aardige tijd in het pak zit en niet eventjes naar de wc kan.

Daarom dragen de astronauten een soort spaceluier. Al noemen ze het liever geen luier, maar een urineafvalsysteem.

Wegzweven

Als het pak aan is, gaat de astronaut een sluis in die vacuüm wordt gezogen waarna een luik opengaat. "Vanaf dat moment haak je je vast aan het ISS, want je wil niet dat je wegzweeft."

Eerder gebeurde het wel dat een tas met gereedschappen verloren ging. Die tas zweeft nog altijd in dezelfde baan als het ISS en draagt zo bij aan het ruimtepuin. Dat kan mogelijk gevaarlijk zijn, afhankelijk van de snelheid. In principe heeft de tas dezelfde snelheid als het station, maar de baan waarin de tas beweegt is niet stabiel. "De snelheid kan verschillen met zo'n 30 tot 40 duizend kilometer per uur. Dan is zelfs een verfdeeltje schadelijk."

Chirurgische operatie

Het doel van de ruimtewandeling is het onderhoud van de Alpha Magnetic Spectometer – een apparaat waarmee straling wordt gemeten zodat wetenschappers meer te weten kunnen komen over het ontstaan van het heelal.

Het apparaat is in 2011 geïnstalleerd en is eigenlijk niet bedoeld om een reparatie aan uit te voeren. Maar het instrument werkt zó goed, dat nu toch onderhoud uitgevoerd gaat worden. "Dat is bijna letterlijk een operatie plegen."

Oefenen in het zwembad

Een reparatie in de ruimte is enorm complex: de astronauten dragen vrij dikke handschoenen die beschermen tegen het vacuüm, met speciaal materiaal in de vingertoppen zodat ze nog enig gevoel hebben. Daarnaast zijn ze gewichtloos, waardoor ze ook niet kunnen staan.

Om zich daarop voor te bereiden hebben Parmitano en zijn collega – een ruimtewandeling wordt altijd met twee personen gemaakt – tot driemaal toe geoefend. Op het droge én in het zwembad: "daar kun je een beetje nabootsen dat je moeilijk beweegt."

Patiënt openleggen

Vandaag vindt de eerste wandeling plaats waarin de patiënt als het ware open wordt gelegd. In de drie volgende ruimtewandelingen wordt het onderhoud aan het meetinstrument uitgevoerd.