Een springende bultrug is indrukwekkend, maar waarom springen ze eigenlijk?

De Australische fotograaf Beau Pilgrim kon niet anders dan onder de indruk zijn van de bultrug die een paar meter voor zijn neus een magnifieke pirouette maakte.

Maar welk voordeel halen bultruggen uit dergelijk gedrag? "Daar is niet een eenduidig antwoord op te geven," zegt Belgisch marinebioloog Jan Haelters van het Koninklijk Belgische Instituut voor Natuurwetenschappen. "Mannetjes doen het vaak om vrouwtjes te imponeren, maar voor andere situaties zijn er hypotheses die evengoed waar kunnen zijn. Huidparasieten verwijderen, een manier van communicatie, of gewoon omdat ze het leuk vinden. Het is voor ons nog altijd wat raadselachtig."

25 ton in de lucht

Omdat bultruggen menselijke aanwezigheid niet vermijden en in voorspelbare perioden dicht bij de kust zwemmen zijn het de populairste dieren bij walvistoerisme. Een enkele bultrug weegt doorgaans niet alleen tussen de 25 en 30 ton, het dier kan in theorie ook gemakkelijk met een van haar borstvinnen een duiker knock-out slaan.

"Toch gebeuren er bij mijn weten maar zeer weinig ongelukken waarin bultruggen de oorzaak zijn," vertelt Haelters. "De dieren zijn zeer manoeuvreerbaar en hebben een soort sonarsysteem waardoor ze mensen ogenschijnlijk perfect kunnen vermijden. Desondanks raad ik het mensen af om de walvissen op te zoeken zoals de fotograaf deed. Net zoals bij elk ander wild dier kunnen er altijd onverwachte situaties optreden."

Niet meer bedreigd, wel kwetsbaar

Bultrugwalvissen vormden jarenlang een bedreigde soort nadat hun aantallen door walvisvangst uitgedund waren. In 1966 was hun aantal zelfs tot enkele duizenden exemplaren geslonken. De grootste boosdoener hiervan was de commerciële walvisvangst. De meeste landen houden zich nu ongeveer aan het internationale verbod hierop.* Daardoor is de bultruggenpopulatie uitgegroeid naar ongeveer 100.000 dieren. Het Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), een oceanografisch instituut, liet onlangs ook weten dat negen van de veertien types bultruggen niet meer bedreigd zijn.

Desondanks kan het aantal bultruggen voor Haelters zeker nog de hoogte in en hoeft de bultrug niet alleen de walvisvangst te vrezen. "Zo moet er meer aandacht komen voor overbevissing, de ongelukken met schepen, onaangepaste visnetten en bepaalde chemische stoffen die nog altijd in de oceanen gedumpt worden. Bepaalde stoffen mogen trouwens al niet meer geloosd worden, maar het kan zelfs honderden jaren duren voordat deze met de helft verminderd zijn." Verder zijn er nog tal van andere grote zeedieren die door de mens met uitsterven bedreigd worden.

* Japan houdt zich doorgaans niet aan het verbod onder de dekmantel van walvisvangst voor wetenschappelijke doeleinden, maar doodt doorgaans geen bultruggen. Noorwegen en IJsland hebben het walvisverbod nooit aanvaard, maar doden de bultruggen eveneens niet. Er zijn wel enkele bultruggen die het slachtoffer worden van zogenaamde Aboriginal Whaling.

Dit is een ingekort artikel verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR). Klik hier om het volledige artikel te lezen.