Zeepaardjes zijn uniek en wel hierom

Zeepaardjes zijn onder andere te herkennen aan hun spitse snuit, het kleine aantal vinnen en de botachtige platen waarmee het lichaam bedekt is. De smalle snuit van het zeepaardje bevat geen tanden en het kleine mondje op het uiteinde wordt gebruikt om kleine kreeftachtigen te eten. Nog opmerkelijker: het is niet het vrouwtje maar het mannetje dat zwanger wordt.

De snuit van het zeepaardje is ontstaan toen de kaken van het beestje na jaren evolutie versmolten zijn. Volgens de onderzoekers heeft het zeepaardje waarschijnlijk geen tanden meer omdat het geen intacte P/Q-rijke SCPP genen meer heeft. Die genen zorgen ervoor dat tandglazuur ontstaat en vanwege het gebrek aan zulke genen heeft het zeepaardje dus geen tanden.

Geen vinnen

Het zeepaardje kan slecht zwemmen doordat het alleen een rugvin en twee borstvinnen heeft. Met de vin op de rug stuwt het beestje zich voort en met de vinnen aan weerszijden van het hoofd stuurt hij. Zeepaardjes grijpen zich met hun staart aan iets vast en wachten tot het voedsel zelf voorbij zwemt. Net zoals een reiger die wacht tot er vis voorbij zwemt.

Het zeepaardje is z’n buikvinnen verloren tijdens de evolutie van zijn pantser-achtige exoskelet. Maar volgens de onderzoekers speelt ook het gebrek aan tbx4-gen een rol. Toen de onderzoekers dat gen uitschakelden bij zebravissen, verdwenen bij die vissen ook de buikvinnen.

Op de buik van het mannetje

Zeepaardjes planten zich op een bijzondere manier voort. Het vrouwtje legt haar eitjes in een broedbuidel op de buik van het mannetje (tot wel 1500 eitjes per keer voor sommige soorten). Het mannetje bevrucht vervolgens de eitjes en draagt die bij zich tot ze uitkomen. In de tussentijd kan het vrouwtje nieuwe eitjes ontwikkelen. Op die manier kunnen zeepaardjes zich erg snel voortplanten.

De onderzoekers hebben ontdekt dat zeepaardjes een unieke set genen hebben ontwikkeld die afgeleid zijn van de genen die zorgen voor het uitkomen van embryo’s van vissen. Die unieke genen komen met name tot uitdrukking in de broedbuidel van de mannetjes.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en woensdag rond 11.35 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van de De Kennis van Nu (NTR).