Een nieuwe blik op de wereld van Homo erectus

Recentelijk bracht nieuw onderzoek al aan het licht dat Homo erectus waarschijnlijk later op Java aankwam dan we tot nu toe dachten, namelijk tussen de 1,5 en 1,3 miljoen jaar geleden, zo’n 300 tot 500 duizend jaar later dan eerder gedacht. Ook bleef Homo erectus langer leven op het eiland: tot ruim 100.000 jaar geleden. Het blijft daarmee nog steeds uitgesloten dat ze Homo sapiens daar tegenkwamen, want die arriveerde nog weer 50.000 jaar later.

Nederlands tintje

Homo erectus heeft een speciale plek in de Nederlandse geschiedenis: het was de Nederlander Eugène Dubois die ruim een eeuw geleden resten van Homo erectus aantrof in een bocht van een rivier in Trinil. Dat het om Homo erectus ging, werd overigens pas later duidelijk. Dubois dacht dat het om de missing link tussen mens en aap ging.

Recent Nederlands geeft nu een gedetailleerder beeld van de leefomgeving van Homo erectus. De wetenschappers hebben daartoe zeven verschillende lagen in de grond van de vindplaats onder de loep genomen met nieuwe technieken. Ze concluderen dat het gebied tussen 550 en 350 duizend jaar geleden deel uitmaakte van een meer, het zogenoemde Ngawi-meer, dat door een vulkanische barrière werd gescheiden van de zee. Dit meer zorgde voor prettige leefomstandigheden voor Homo erectus. Die rol werd later overgenomen door de Solo-rivier.

Harold Berghuis is een van die onderzoekers. Jacob de Vries sprak een uur lang met hem in Focus. Beluister hier het hele gesprek: