Hoe staat het ervoor met de energietransitie? 'Het is nu alle hens aan dek'

Het totaalplaatje van de energietransitie in Nederland is wel degelijk anders, volgens Faaij. Zoals het er nu naar uit ziet gaat Nederland haar klimaatdoelen voor 2030 halen. Tegen die tijd is onze CO2-uitstoot gehalveerd, tegenover het referentiejaar 2018. "Het elektriciteitsnet is volgelopen. En dat is deels door grote successen", zegt Faaij. "Veel partijen willen steeds meer duurzame stroom produceren en daarnaast is de vraag naar duurzame stroom sterk toegenomen door elektrische auto's en warmtepompen."

Overbelast net

Aan de aanbod en vraag kant gaat het goed, maar het elektriciteitsnet valt daar tussenin, vertelt Faaij. "We zijn te traag geweest met het uitbreiden van het elektriciteitsnet. Het is nu alle hens aan dek." Wetenschappers waarschuwden al lang voor de noodzaak van meer netcapaciteit en flexibiliteit, zoals opslag en omzetting in warmte of waterstof. De plannen en vergunningen kwamen echter pas laat op gang.

Terug naar de houtkachel

Bij particulieren zijn er teleurstellingen over verduurzaming. Zoals luisteraar mevrouw Welmer, die 25.000 euro investeerde in zonnepanelen en een warmtepomp, maar zich nu gepakt voelt door terugleveringskosten en veranderende regelgevingen. Teleurgesteld overweegt ze haar zonnepanelen te verwijderen en op hout te gaan stoken.

Faaij vindt deze conclusie onterecht. "Met dit pakket heb je nog steeds een grote besparing op de energierekening ten opzichte van het gebruik van gas." Volgens Faaij bespaar je dankzij zonnepanelen, goede isolatie en een warmtepomp een boel geld. "Bovendien is uit CBS-cijfers gebleken dat de waarde van zo'n woning al snel een halve ton meer is", zegt Faaij. "Dat geld is niet weg, maar geïnvesteerd."

Toekomst

De overheid heeft het Nationaal Plan Energiesysteem opgesteld. "Het is een goede zaak om voor ogen te hebben hoe de transitie er in 2050 uit gaat zien", zegt Faaij. "Dat heeft heldere consequenties voor de aanleg van het energienetwerk, die overzichtelijk gepland dient te worden." Er staan ons, volgens Faaij, nog een boel complexe fases te wachten. "De industrie moet, opgegeven moment, veel meer op gerecyclede grondstoffen gaan draaien. Dat kan allemaal, maar er moeten een boel dingen in de juiste volgorde gebeuren. Dat er zonder een goede planning is ingezet is een zwak punt geweest."

Chinees monopolie

TNO waarschuwt voor een Chinees monopolie op de energiemarkt. "Veel mensen realiseren zich niet hoe afhankelijk Europa is van buitenlandse energiebronnen", zegt Faaij. Momenteel importen we, terwijl we volgens Faaij veel stroom en biogrondstoffen in Europa kunnen produceren. Voor materialen is diversificatie van aanvoer belangrijk, evenals circulair ontwerpen van apparaten. "Zo kun je materialen over twintig jaar weer terug verdienen en ben je onafhankelijk bent van grote spelers."

Het is essentieel om te focussen op innovatie en economische noodzaak, om de kosten uiteindelijk te verlagen. Fossiele energie maakt de energierekening duurder, terwijl de energietransitie juist helpt deze rekening te beheersen, aldus Faaij. "Nederland moet meedoen in de toekomstige markten van energietransitie, voor duurzame en economische groei. Anders missen we de boot."