Deze tien zaken veranderen echt door klimaatverandering

1. Het hele jaar hogere temperaturen

Als we naar de gemiddelde temperatuur over heel de aarde kijken, is elk van de laatste elf maanden al een warmterecord geweest. Dat is verbazingwekkend, omdat tot 2015 slechts één (soms twee) maanden per jaar wereldwijd de warmste waren. De huidige trend geeft duidelijk aan dat de gemiddelde temperaturen door het broeikaseffect steeds sneller hoger worden. Ook extreem hogere temperaturen, zullen over het algemeen vaker voorkomen op aarde.

2. Grotere hoeveelheden neerslag

Het broeikaseffect zorgt ervoor dat er meer warmte-energie in de atmosfeer wordt vastgehouden. Hogere temperaturen in de atmosfeer warmen ook het zeewater langzaam op. Negentig percent van de extra warmte in de atmosfeer wordt nu opgenomen door de oceanen. En dat vertaalt zich ook in meer neerslag door een grotere verdamping. Waar de Nederlandse zomers vroeger vooral zachte miezerbuitjes kenden, merken we nu al dat er vaker grote stortbuien optreden. Onze winters worden eveneens natter.

3. Klimaatverschuivingen - Nederland evolueert naar het klimaat van Midden-Frankrijk

Het hele klimaat wordt warmer en hierdoor schuiven de warmere klimaatgebieden richting de Noord- en Zuidpolen. Daardoor verminderen de koude gebieden, inclusief aan de polen, in omvang. Dit merk je aan het ijs op de Noordpool dat nu al veel minder en dunner is dan enkele decennia geleden. Voor Nederland betekent dit dat ons klimaat vergelijkbaar wordt met het klimaat van midden-Frankrijk. Meer hittestress en minder ijspret, kortom.

4. De lengtes van de seizoenen veranderen

De posities van de zon mogen dan door het jaar hetzelfde blijven, door de temperatuurstijging worden de herfst en de lente langer en de winter korter. Het voorjaar begint dus vroeger en najaar eindigt later. Dat zie je bijvoorbeeld al goed aan de datum waarop de meeste Nederlandse bomen hun nieuwe bladeren krijgen. Twintig jaar geleden was dat eind april, begin mei. Nu is dat al in maart. Ook rokjesdag is elk jaar weer vroeger.

Bovendien lijkt het erop dat de winden meer uit het zuidwesten waaien, waardoor warme vochtige lucht wordt aangevoerd vanaf de warmere oceanen en Noordzee. Koude oostenwind in de winter komt minder voor. Deze ontstaat boven de nu warmere Russische poolzee (7 à 8 graden extra) en is daarom bovendien minder koud. Ook daarom worden de winters in West-Europa en Nederland over het algemeen zachter en korter.

5. Vele dieren en planten migreren met de klimaatsverschuivingen mee

Temperatuur en klimaat zijn van grote invloed op de leefomgeving waarin planten en dieren en andere organismen leven. Alle organismen hebben zich elk op hun unieke wijze aangepast aan de lokale omstandigheden op basis van eeuwenlange natuurlijke selectie. Nu het klimaat naar het noorden verschuift, migreren vele organismen (over het algemeen) ook naar het noorden. Achterblijvers krijgen het vaak moeilijk. Beuken in Nederland hebben bijvoorbeeld grote moeite om zich voor te planten onder veel warmere omstandigheden.

Planten en koudbloedige dieren (wiens lichaamstemperatuur afhankelijk is van de omgevingstemperatuur) zoals insecten, vissen, reptielen en amfibieën, zijn het gevoeligst voor klimaatverandering. Warmbloedige dieren (die hun eigen temperatuur kunnen regelen) iets minder, maar zijn voor hun voedsel natuurlijk ook afhankelijk van hun omgeving (water, prooien, begrazing etc.). Toendra’s in het noorden worden vervangen door naaldbossen. Nederland herbergt steeds meer mediterrane soorten terwijl soorten met een noordelijke verspreiding verdwijnen. Zo is de laatste jaren de mineermot heel snel over Europa verspreid. De rupsjes van deze mot tasten de bladeren van de paardenkastanje aan, waardoor die bomen aan het eind van de zomer niet erg vitaal zijn. Zulke nieuwe schadelijke soorten (waaronder ook de eikenprocessierups en straatliefdegras) volledig verwijderen of oude soorten behouden (zoals de korhoen) kost vaak handenvol geld en is vaak praktisch onhaalbaar.

Benieuwd naar de overige vijf trends? Lees ze bij De Kennis van Nu (NTR).

En luister hier naar de podcast met Rik Leemans: