Kan dit plantje de aarde weer afkoelen?

In het exacte deel van de wetenschap ben je het grootste deel van de tijd aan het ploeteren, zonder dat er iets uitkomt. Monsters nemen, proeven doen, analyses maken. En je dan realiseren dat het weer niets heeft opgeleverd.

Zelden vind je iets dat zo belangrijk is dat je het kunt publiceren in een vaktijdschrift, en nog zeldzamer een tijdschrift als Science of Nature. Professor Henk Brinkhuis haalde niet alleen het tijdschrift Nature. Met zijn collega's vulde hij een compleet nummer.

Inmiddels zijn we 14 jaar verder, is de aarde verder opgewarmd en staan de kranten vol over CO2 uitstoot. Terwijl de ontdekking misschien wel de sleutel tot ons klimaatprobleem bevat.

Krokodillen op de Noordpool

Je zou misschien denken dat de concentratie van broeikasgassen nog nooit zo hoog is geweest als nu. Toch is dat niet zo: ongeveer 55 miljoen jaar geleden zat er nog veel meer broeikasgas in de atmosfeer. De concentratie van CO2 in de lucht was in die tijd zelfs zeven keer hoger dan tegenwoordig. Daardoor moet het overal op aarde tropisch warm zijn geweest – zo warm dat er krokodillen rondzwommen op de Noordpool. De gemiddelde temperatuur was daar waarschijnlijk zo’n 24°C.

Hoe zijn we van een subtropische Noordpool terechtgekomen in de veel koudere omstandigheden van nu? Wetenschappers vermoeden dat een klein en snelgroeiend plantje, de watervaren azolla, daar een belangrijke rol in heeft gespeeld. In de bodem van de Noordelijke IJszee vonden ze een dikke laag azolla van zo’n vijftig miljoen jaar oud. Dat suggereert dat het plantje voor die tijd massaal begon te groeien rond de Noordpool. De hele Noordelijke IJszee moet bedekt zijn geweest met een groene deken van watervarens, misschien wel een miljoen jaar lang.

Azolla Event maakte wereld weer koel

Normaal gesproken nemen planten CO2 op uit de atmosfeer, en komt die CO2 weer vrij zodra de plant afsterft en vergaat. Maar de azolla-plantjes die afstierven in de Noordelijke IJszee begonnen niet te rotten; ze zonken naar de zeebodem en bleven daar liggen. Zo werden er grote hoeveelheden CO2 opgeslagen in de bodem in plaats van in de atmosfeer terecht te komen. Daardoor daalde de hoeveelheid broeikasgas in de atmosfeer, waardoor de aarde flink begon af te koelen. Zo veroorzaakte het 'Azolla Event' een kantelpunt in ons klimaat, denken onderzoekers.

Bekijk de hele aflevering van Focus over azolla op NPO Start.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere dinsdag- op woensdagnacht van 02.00 tot 06.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap