'Inhoud retorica Baudet grijpt terug op neo-fascistische traditie'

"Onze boreale wereld wordt kapotgemaakt", "in deze crisis is de uil van Minerva toch opgestegen", "wij zijn het product van 300.000 jaar evolutie". Het zijn een aantal opmerkelijke citaten uit de speech die Thierry Baudet gaf naar aanleiding van het winnen van de provinciale verkiezingen.

Stokoude retorica

Volgens Leerssen vinden de wortels van dit gedachtegoed zijn oorsprong in het begin van de 20ste eeuw. "Toen bestond er ook een soort van cultuurpessimisme dat Europa zijn beste tijd gehad had", vertelt de cultuurhistoricus. "De retorica is eigenlijk stokoud". Ook werden de ideeën uit die tijd later opgeslokt door het fascisme.

Maar voor de inspiratie voor de ideeën van Baudet moet je volgens Leerssen teruggaan naar een traditie die begon bij neo-nazi's en neo-fascisten in de jaren 50. Deze zochten een manier om hun eigen intellectuele roots te kunnen goedpraten na de ravage van de Tweede Wereldoorlog. Deze traditie zette zich voort door denkers als Alain de Benoist, Jared Taylor en extreem-rechtse figuren uit de kring van Jean-Marie Le Pen.

Sterke kenmerken van sociaal-darwinisme

Een eerdere uitspraak van Baudet over "de homeopatische verdunning" of die van Theo Hiddema over ras en IQ komt volgens Leerssen voort uit het sociaal-darwinisme. Een onwetenschappelijke kijk op Darwins evolutieleer dat ook voortkomt uit de periode rond 1900 en eveneens door het fascisme overvleugeld werd.

Leerssen: "Deze filosofische denkers gingen uit van een survival-of-the-fittest-principe in de menselijke samenleving en beschavingen. Een jungle-strijd tussen verschillende culturen, tradities en rassen op de wereld, waarin het belangrijk is dat een land zijn eigen etnische tradities zuiver houdt en vrijwaart van vijandige rassen en vijandige invloeden." Volgens Leerssen is het daarom ook geen toeval dat Baudet het in zijn overwinningsspeech had over "brokstukken van wat ooit de grootste en mooiste beschaving was die de wereld ooit heeft gekend, een beschaving die alle uithoeken van de wereld bestreek".

Leerssen schreef meerdere boeken over nationale stereotypen, historisch besef en nationalisme. Zijn vakgebied, de imagologie, houdt zich niet zo zeer bezig met het waarheidsgehalte van ideeën over de toestand van de samenleving, wel hoe deze ideeën zich doorheen tijd en ruimte hebben verspreid. Leerssen is ook de hoofdauteur van een grote encyclopedie over romantisch nationalisme in Europa.