NCTV ziet meer dreigingen vanuit hoek complotdenkers: meldpunt voor bedreigde academici

"Ik zie het als een signaal dat zegt: we nemen dit serieus", zegt Koopmans. "Zo'n meldpunt is iets waar mensen die nu niet in beeld zijn zich kunnen melden. Het is belangrijk dat je zicht krijgt op hoe vaak dit gebeurt, wat het doet met mensen en welke oplossingen ervoor worden bedacht."

Meer statistieken door meldpunt

Bedreigingen van wetenschappers lijken de laatste jaren vaker voor te komen. Voorzitter Pieter Duisenberg van de Vereniging van Universiteiten (VSNU) heeft geen officiële cijfers, maar hoort de geluiden erover toenemen. "We weten allemaal dat bekende wetenschappers dit hebben geagendeerd, maar het leeft breder dan alleen in die kleine groep. De bijvangst van het meldpunt is dat er nu meer statistieken over komen."

Als bekend gezicht tijdens de coronapandemie werd Marion Koopmans regelmatig het mikpunt van bedreigingen. "De pandemie heeft veel op scherp gezet bij mensen. Toch zie je dat wetenschappers uit veel vakgebieden met bedreigingen te maken hebben. Het lijkt echt toe te nemen en daarom spreek ik me er ook over uit."

Drie keer nadenken

Koopmans ziet dat collega's voorzichtiger worden en bijvoorbeeld niet meer in de media verschijnen over hun werk. "Het risico is dat wetenschappers terug gaan treden uit het publieke debat. Dat zou echt heel slecht zijn. Ik merk dat zeker jongere collega's er nu wel drie keer over nadenken."

Sinds de bedreigingen aan haar adres staat ze zelf ook meer stil bij wat ze wel en niet zegt. "Bij sommige onderdelen van een discussie vraag ik me wel af: meng ik me daar nog wel in? Bijvoorbeeld dingen in de complothoek, je krijgt er alleen maar last van als je daar wat over zegt. Tot nu toe heb ik me niet laten tegenhouden, maar ik denkt wel vaker: ben ik hier de juiste persoon om iets te zeggen?"

De publieke rol van de wetenschap

Pieter Duisenberg benadrukt hoe belangrijk het is dat wetenschappers publiekelijk hun kennis blijven delen. "We willen juist dat ze in de samenleving actief zijn en met hun kennis de samenleving helpen. Op tv, maar ook bijvoorbeeld ook in adviescomités. Als je dat niet meer veilig kunt doen, gaat dat ten koste van de bijdrage die we willen leveren. Dat is nog een belangrijke reden om dit probleem heel serieus aan te pakken."

Hij roept wetenschappers vooral op het meldpunt te benaderen, ook als ze twijfelen of dat echt nodig is. "Dan is het in elk geval bekend en word je verbonden met een veiligheidsspecialist die je kan adviseren. Moet je bijvoorbeeld bewijsmateriaal bewaren of direct naar de politie gaan? In al die gevallen zeggen wij: doe maar gewoon een melding, dan word je geholpen."