The Odd Radio Circle: onzichtbaar, maar wel waarneembaar aan de hemel

In het westen van Australië, waar zich een extreem radiostille zone bevindt, bevindt zich een park van 36 identieke radiotelescopen: The Australian Square Kilometre Array Pathfinder, kortweg ASKAP. Deze gecombineerde radiotelescoop is nu een kleine 10 jaar in gebruik, en wordt op dit moment gebruikt voor twee grote onderzoeken.

Een van die projecten heet EMU, wat staat voor Evolutionary Map of the Universe. Zo’n 400 astronomen uit 21 verschillende landen werken mee aan dit project, dat als doel heeft nieuwe radiobronnen te detecteren. Al voor dit project begon, waren er 2 miljoen radiobronnen ontdekt, maar de ASKAP-telescoop kijkt dieper het heelal in, met modernere meetinstrumenten. Zo hopen de astronomen 70 miljoen nieuwe radiobronnen te ontdekken.

Terug in de tijd kijken

Dankzij die betere apparatuur kan er niet alleen dieper in het heelal, maar daardoor ook verder terug in de tijd worden gekeken. Daardoor zal project EMA sterrenstelsels in allerlei stadia van de evolutie vinden, die allemaal op een bepaalde manier radiostraling genereren. Alles wat radiostraling uitzendt is interessant: sterren, resten van sterren en allerlei objecten die we nog nooit gezien hebben. Die laatste categorie noemen ze bij Askap WTF. We weten natuurlijk allemaal waar die afkorting voor staat: White Field outlier Finder. Een vergaarbak voor vreemde radiowaarnemingen aan de sterrenhemel.

Zoals de Odd Radio Circle (ORC), oftewel de vreemde radiocirkel. Inmiddels zijn er vijf van deze radiocirkels bekend, astronomische objecten die tot dusver onverklaarbaar zijn. De eerste werd in 2019 ontdekt door astronome Anna Kapinska van EMU. Ze zijn cirkelvormig en stralen het sterkst uit aan de randen. Opmerkelijk is dat ze wel detecteerbaar zijn in het radiobereik, maar niet in het zichtbare spectrum. Feitelijk zijn ze dus onzichtbaar. Evenmin stralen ze infrarood of röntgenstraling uit.

Een nieuw hemellichaam

Twee van de vijf waargenomen radiocirkels hebben een sterrenstelsel in hun centrum staan. Het is daarom niet uitgesloten dat de radiocirkels geproduceerd zijn door die sterrenstelsels, wellicht door een samensmelting van neutronensterren, gammaflitsen of zogenoemde Fast Radio Bursts. Als dat zo is, moeten de radiocirkels al in een ver verleden zijn ontstaan.

Wetenschappers sluiten uit dat de waarnemingen het gevolg zijn van fouten in de waarneming. Het heeft er daarom alle schijn van dat de Odd Radio Circles een nieuw hemellichaam zijn.

Overigens, ze kunnen zij ASKAP de komende tijd nog wel wat wetenschappers gebruiken. Dus als u toevallig astrofysica heeft gestudeerd…