Hoe Neanderthaler-genen Europa leefbaar maakten voor de moderne mens

Europeanen hebben gemiddeld nog zo’n 1,5 tot 2,1 procent aan genetisch materiaal van Neanderthalers in hun genoom, een gevolg van het feit dat moderne mensen en Neanderthalers het met elkaar deden voordat de Neanderthaler uitstierf. Dat kleine percentage duidt erop dat een flink deel van de Neanderthaler-genen in de loop der millennia weer uit ons genoom is gefilterd.

Neanderthalers hebben van oudsher het imago 'primitievelingen' te zijn, maar dat beeld is in de afgelopen jaren behoorlijk bijgesteld. Ze decoreerden hun lichaam bijvoorbeeld al:

Die verdwenen genen hebben een nadelig effect gehad voor onze voortplantingskansen, schreven onderzoekers eerder deze week in het vakblad PLoS: mensen met deze genen hadden simpelweg een kleinere kans om kinderen te krijgen.

Een beter afweersysteem

Blijft natuurlijk de vraag welke Neanderthaler-genen dan wél behouden zijn gebleven. Dat blijken voor een belangrijk deel genen te zijn die maken met onze huid en ons immuunsysteem, schrijven onderzoekers nu in Cell Press. Het waren met andere woorden genen die de moderne mens in staat stelden om zich aan te passen aan een leven buiten Afrika.

Behalve naar Neanderthaler-genen keken de onderzoekers ook naar de genen van de Denisova, een uitgestorven mensensoort waarvan het erfelijk materiaal nog terug is te vinden in mensen met een Maleisische achtergrond.

Het grootste deel van overgebleven erfelijk materiaal kwam bij minder dan 5 procent van de bevolking voor, maar op 126 plekken in het genoom vonden de onderzoekers genen die voorkwamen bij soms wel 65 procent van de bevolking. Zeven daarvan hadden te maken met de karakteristieken van de huid, en 31 met het immuunsysteem.

Overlevingsvoordeel in nieuwe omgeving

Die hoge frequentie duidt erop dat deze genen, die te maken hebben met interactie tussen mens en omgeving, een duidelijk overlevingsvoordeel gaven. De onderzoekers denken daarom dat de vermenging met de Neanderthalers en Denivosa voor de moderne mens een efficiënte manier is geweest om zich snel aan de nieuwe omgeving aan te passen.

Eerder berichtte de Nieuwsshow al dat Neanderthaler-DNA bij de moderne mens voor overgewicht kan zorgen:

De volgende stap is om te achterhalen hoe deze genen precies tot een overlevingsvoordeel leidden. De onderzoekers willen daarnaast ook populaties uit andere delen van de wereld onderzoeken, om te kijken hoe en of uitgestorven mensensoorten in hun genoom voortleven.

Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en woensdag rond 11.35 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).