Betonnen gebouwen: onveiliger dan je denkt

In drie seconden zakte vliegveld Eindhoven in elkaar, vrijwel uit het niets. De bovenste vloer brak, kolommen knikten en zo zakten de vier verdiepingen als een kaartenhuis in elkaar en liet toeschouwers en bouwkundigen in verbijstering achter. Want hoe kon dit gebeuren? En wat als er mensen in hadden gestaan?

Er is iets aan de hand met ons beton, deze les leerde Eindhoven ons die bewuste dag in mei 2017. Sinds dit ongeluk liggen gebouwen in het hele land onder een vergrootglas. De rijksoverheid zette dit voorjaar acht overheidsgebouwen op een rode lijst wegens zwakke vloeren, ambtenaren in het gebouw van Binnenlandse Zaken in Den Haag kunnen niet meer overal een feestje houden. En parkeergarage Marsmanplein in Haarlem staat vol met meer dan duizend stempels, geklemd tussen vloer en plafond. Zo zijn er veel meer verdachte panden in het land.

Breedplaatvloeren

Waar zit dit hem in? De breedplaatvloeren, ontdekte TU Eindhoven. Grote betonnen platen die bouwers al twintig jaar lang inzetten voor grote overbruggingen op palen, zoals kantoren of parkeergarages. Snel en goedkoop te bouwen, dus overal ingezet. Maar onder heftige druk blijken ze te kunnen scheuren op een manier die bijna niemand voorzag.

Dat kwam nu uit omdat we de grens hebben opgezocht, toont het wetenschapsprogramma De Kennis van Nu. Beton is alleen sterk als er staal in zit, dan ontstaat gewapend beton en dat kan in alle richtingen krachten opvragen. Maar de wapening van de vloerdelen in Eindhoven werkte niet goed en dat zou op meer plekken ook zo kunnen zijn.

Aan de slag

'Het is er langzaam ingeslopen,' zegt ook gebouwendeskundige Huibert Borsje van kennisinstituut TNO. 'Bouwers maakten dit type vloeren steeds groter en die vloeren werden daardoor steeds zwakker, tot het misging.' De vraag is nu welke gebouwen nog meer kritiek zijn.

Waar zijn die gebouwen? Dat weten we niet precies, maar constructeurs denken dat het er honderden zijn. Je moet gaan meten, zegt Sander Pasterkamp, docent aan de TU Delft. Om te zien of er goede wapening in beton zit. En je moet misschien aan de slag. Vloerbedekking eraf, lampen en kabels weghalen en bijvoorbeeld extra pinnen in het beton schieten.

En Eindhoven zelf? Dat is weer opgebouwd en iedereen die er vliegt kan het zien. Grote vlakken beton, gele parkeerplekken en ruime overspanningen. Borsje, gehuld in veiligheidshesje, klimt naar het bovenste dek. Voor het idee springt hij op de plek waar de vloer destijds scheurde. Nu is het veilig, zegt hij. Hier wel. 'Maar wat hier is gebeurd, is een landelijk probleem geworden.'

Dit is een ingekorte versie van een artikel uit de VPRO Gids.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap