Het Egypte uit Assassin's Creed door een historische bril

Als je een game-fanaat bent zul je het al het hele weekend aan het spelen zijn: het langverwachte Assassin’s Creed Origins kwam afgelopen vrijdag uit. In de nieuwste toevoeging aan de spelserie over twee rivaliserende geheime genootschappen is het Oude Egypte meer dan een decor. De maker Ubisoft heeft veel moeite gedaan om het land van de farao’s waarheidsgetrouw na te bootsen. We onderwerpen het eerste beeldmateriaal aan een kritische historische blik, met hulp van egyptologen Nicky van de Beeck en Fania Kruijff.

Allereerst de trailer die in de zomer werd uitgebracht. De leider op de draagstoel heeft een dodenmasker op, maar dit zou een levend persoon niet dragen. De makers hebben hier waarschijnlijk voor gekozen omdat het mysterieus oogt. Zijn soldaten dragen Oud-Griekse outfits, dit lijkt misplaatst maar is juist een verantwoorde keuze. Het spel speelt in de tijd van de machtsstrijd tussen Cleopatra en haar broer en echtgenoot Ptolemaeus XIII, en deze hele dynastie was van Griekse afkomst.

Ook zien we in de trailer het proces van mummificatie. Hier is veel te zien dat klopt. Een orgaan wordt verwijderd en in een pot gedaan. Een priester draagt een masker van de god Anubis bij het voorlezen van de dodenverzen voor de tweede mummie. Maar niet alles gaat goed. De derde mummie draagt een masker dat wel erg veel lijkt op dat van Toetanchamon. Ook deze keuze konden de makers misschien niet weerstaan, maar is niet geheel correct in de context. De camerabeweging suggereert dat we de inhoud van de Piramide van Cheops zagen, maar daar lag Toetanchamon niet.

Hoe zagen de piramides eruit?

Ook de timing van de bouw van de wereldberoemde Piramides van Gizeh in de trailer klopt niet, als de suggestie is dat die tijdens het bewind van Cleopatra gebouwd werden. Daar zaten zo’n vijfentwintig eeuwen (!) tussen, veel meer nog dan tussen de dood van Cleopatra (30 v.Chr.) en het heden. De aanblik van de piramides is echter wel realistisch, en maakt duidelijk waarom deze bouwwerken onderdeel waren van de zeven antieke wereldwonderen.

Waar de huidige Piramides van Gizeh na ruim vier millennia nog altijd een majestueuze vertoning zijn, zien we tegenwoordig de oorspronkelijke buitenkant niet meer. Die bestond uit gepolijste witte kalkstenen, die strak op elkaar pasten. Of de toppen van deze piramides een gouden kleur hadden, is niet zeker, maar dat was wel gebruikelijk in die tijd. De makers hebben dus de fraaiste optie gekozen, maar het beeld in de trailer is wel historisch correct te noemen.

Cleopatra: de laatste Griekse heerser van Egypte

Voor het personage van Cleopatra heeft de game-ontwikkelaar waarschijnlijk meer naar zijn scriptschrijvers dan naar zijn ingehuurde egyptologen geluisterd. Dat is niet gek: al sinds Cleopatra’s dood worden haar kwaliteiten toegedicht die waarschijnlijk niet op waarheid berusten. Negentiende-eeuwse schilderijen en recente interpretaties door Hollywood hebben dat vooral versterkt. Waar de verhalen over haar schoonheid talloos zijn, laten overgebleven munten uit die tijd zien dat dat waarschijnlijk wel meeviel.

Cleopatra zoals vertolkt door Elizabeth Taylor

Zoals eerder opgemerkt was Cleopatra van Griekse komaf en bracht die elite juist Griekse invloeden naar Egypte. Assassin’s Creed toont Cleopatra echter in Egyptische kledij, met gouden versierselen op haar hoofd die niet stroken met de werkelijkheid. Vanuit maatschappelijk oogpunt maakt Ubisoft wel weer wat goed: er was zeker ontevredenheid onder de bevolking over Cleopatra, waarvoor recent nog nieuw bewijs uit onverwachte hoek naar voren kwam.

De Egyptische Zwitserse garde

De hoofdrolspeler in de game, Bayek, is een zogenaamde Medjay, een buitenlandse militaire elite-eenheid die vroeger de farao’s beschermde. Een beetje zoals de Zwitserse Garde het Vaticaan nog beschermt. In Egyptische geschriften werden deze huurlingen echter vele eeuwen voor Cleopatra voor het laatst genoemd. Ook hier lijkt het softwarebedrijf een loopje met de werkelijkheid te hebben genomen, ondanks dat ze zich indekken door Bayek ‘de laatste der Medjay’ te noemen.

Eindoordeel

Ubisoft permitteert zich wat creatieve vrijheden en neemt de historische bronnen hier en daar met een korreltje zand. Toch zijn veel culturele en architectonische elementen erg realistisch en biedt het spel wel een adembenemende omgeving. Naar eigen zeggen heeft het bedrijf naast zijn ‘huishistoricus’ nog egyptologen in de arm genomen, maar ook wel naar films en comics gekeken ter inspiratie. Die combinatie is duidelijk terug te zien.

Begin 2018 volgt nog een gratis update voor het spel waarin het nagebootste Egypte als een soort digitale museumtour te beleven is. Deze versie van het spel, zonder vechtjassen, moet een meer educatieve versie bieden aan de spelers. Het is te hopen dat Ubisoft vooral zijn historici en egyptologen inschakelt voor deze uitbreiding.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co