Terug naar Tokio 1964: Abebe Bikila

Bij elke Olympische Spelen geldt de marathon als het slotstuk. Ook bij de Spelen van 1964 in Tokio. Daarin stal de Ethiopiër Abebe Bikila net als vier jaar eerder in Rome de show. Bikila prolongeerde zijn olympische titel op de marathon. Dat lukte verder niemand.

Blote voeten

"De wereld keek toen nog een beetje vreemd op van Bikila. En de journalistiek helemaal. Zij hadden geen idee waar hij vandaan kwam. De Afrikanen stelden tot dan toe, dat kun je je nu niet voorstellen, helemaal niets voor bij de marathon", verklaart sportjournalist Kees Kooman in gesprek met verslaggever Edwin Cornelissen van RadiOlympia.

Bikila liep in Rome op blote voeten. "Dat was eigenlijk niet heel raar. Thuis liep hij namelijk ook altijd op blote voeten. Als je zijn voeten zag, daar zaten een soort voetkussentjes onder, net als onder poten van poezen en honden. Zijn concurrenten zeiden daar toen over: Bikila loopt niet, hij zweeft. Die man had zo'n schitterende techniek. Zijn titel bleek het begin van het einde van de witte overheersing op de marathon", aldus Kooman.

Titelprolongatie

De aanloop naar de Spelen van 1964 verliep nog dramatisch voor Bikila. Vijf weken voor de marathon liep hij tijdens een trainingskamp in Ethiopië een blindedarmontsteking op en moest een operatie ondergaan. Toch ging hij naar Tokio. "Bikila had niet getraind en liep de marathon op schoenen. Het machtsvertoon was nog groter dan in Rome. Bikila liet de concurrentie kansloos en verbeterde het wereldrecord. Dat verhaal vind ik nog wonderbaarlijker dan het blote voeten-verhaal van Rome."

Vier jaar later stond Bikila ook aan de start bij de marathon op de Spelen in 1968 in Mexico. "Hij had zich nog beter voorbereid dan voorheen, maar vroeg teveel van zijn lichaam. Al in de voorbereiding ging het mis: een stressfractuur en een vermoeidheidssyndroom. Na vijftien kilometer stortte hij ter aarde", verklaart Kooman.

Tragisch einde

Dat incident bleek de inleiding voor het tragische vervolg van zijn leven. "Hij had van de keizer van Ethiopië na de Spelen in Rome een auto gekregen, een Volkswagen Kever. In die Kever reed hij van huis naar Addis Abeba en Bikila zei dat hij door een tegenligger werd verblind en over de kop sloeg. Hij kwam in de greppel terecht en ze vonden hem een dag later. Bikila werd uit de auto getild en naar het ziekenhuis gebracht. Daar bleek dat zijn ruggenwervels beschadigd waren. Hij was verlamd en kwam vervolgens dus in een rolstoel terecht. Bikila probeerde daarna te blijven lachen voor de buitenwereld, maar zijn zoon zei dat hij van binnen ontzettend verdrietig was. Het kan ook niet erger voor iemand die zo fysiek is geweest en dan opeens niets meer kan."

Bikila stierf in 1973 aan de gevolgen van een hersenbloeding. "Dat bleek te maken te hebben met een tumor. Zijn zoon gaf later aan, hoe verschrikkelijk hij het ook vond om te zeggen: eigenlijk was dit het beste voor mijn vader. Zijn leven was een strijd geworden", besluit Kooman.